به گزارش تابناک مازندران از شهرستان ساری، ماه محرم حال و هوای خاص خود را دارد و همه مردم در روستاها و شهرهای مازندران با توجه به ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان سیاه‌پوش می‌شوند و همه جا رنگ حزن و اندوه به خود می‌گیرد.
مراسم سوگواری محرم در مازندران با آیین‌های مختلفی که از گذشتگان نسل به نسل منتقل شده، برگزار می‌شود و هنوز هم این آیین‌ها همانند گذشته اجرا می‌شود.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفت‌وگو با فارس، اظهار کرد: آیین‌ها و مراسمی در گردش یک‌سال قمری قرار می‌گیرند، منظور آیین‌هایی که برگزاری آن به روز و روزهای معینی از این تقویم وابسته است مانند مراسم سوگواری محرم و روز عاشورا که معمولا از روز اول تا دهم محرم برگزار می‌شود.
طوبا اوصانلو بیان کرد: آیین‌ها و مراسمی که براساس این تقویم انجام می‌شوند عمدتاً در شمار مراسم مذهبی اسلامی هستند.
وی افزود: این نکته گفتنی است که روزگاران کهن در بیشتر فرهنگ‌های جهان ماه معیار تقسیم‌بندی زمان بود چه بسا آثاری از تقویم‌های کهن هنوز در لابه‌لای عناصر فرهنگی مناطق دور افتاده باقی مانده است.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با بیان اینکه مراسم ماه محرم در استان بسیار متنوع است و همه اقشار مردم در آن شرکت می‌کنند، گفت: گروهی سازمان‌دهندهی این مراسم و گروهی نیز اجرا و نظارت بر این مراسم را عهده‌دار هستند.
اوصانلو با اشاره به اینکه گونه‌های مختلف مراسم ماه محرم شامل روضه‌خوانی، دسته‌گردانی و تعزیه‌خوانی است، افزود: روضه‌خوانی سابقه تاریخی دارد و درباره وقایع کربلا در مساجد و حسینیه‌ها خوانده می‌شود.
وی درباره آیین دسته‌گردانی، اظهار داشت: این مراسم یکی از مظاهر مشخص عزاداری در ایام محرم است که دارای اشکال مختلف سینه‌زنی، زنجیرزنی، شام غریبان و مراسم قوم بنی‌اسد است.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران یادآور شد: دسته‌های عزاداران نشانه‌هایی را با خود حمل می‌کنند شامل بیرق، کتیبه، علم، شش‌گوش، کتل و چهل‌چراغ که بیرق ساده‌ترین و عام‌ترین نشانه، منسوب به حضرت عباس (ع) است.
اوصانلو با بیان اینکه کتیبه پارچه‌ای همراه با چوب است که جلوی دسته نگه داشته می‌شود، ادامه داد: علم به صورت چوبی یا فلزی است که با پارچه سیاه پوشیده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه شش‌گوش که حجمی با شش گوشه که سمبل قبر امام حسین (ع) است، افزود: کتل به‌صورت حصیر استوانه‌ای شکلی که پارچه‌ای آن را می‌پوشاند و همچنین چهل‌چراغ مجموعه‌ای از فانوس با حجم مثلثی شکل است که فانوس‌ها و لامپ‌هایی به آن نصب می‌شود.
این مسئول درباره مراسم شام غریبان، گفت: این مراسم در غروب عاشورا گروهی با روشن کردن شمع در کوچه و خیابان حرکت کرده و نوحه می‌خوانند.
اوصانلو تصریح کرد: مراسم قوم بنی‌اسد در تاریخ نقل شده که این قوم نزدیک کربلا بودند در روز سوم شهادت امام حسین (ع) شهدای کربلا را به خاک می‌سپارند، مراسم این‌گونه است که گروهی با لباس سفید به راه می‌افتند بیلی را در دست دارند و نعشی را به طور سمبلیک حرکت می‌دهند.
وی با اشاره برگزاری مراسم تعزیه در شهرها و مناطق مختلف مازندران، اظهار کرد: تعزیه نمایش مذهبی با چهارچوبی خاص برگزار می‌شود که یکی از جلوه‌های ماه محرم را به نمایش می‌کشد.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به اینکه برخی از آیین‌های عاشورایی در فهرست آثار معنوی ملی به ثبت رسیده، افزود: مراسم آیینی مذهبی منبرکشی، سنت آیینی مذهبی طعام‌دهی (فرمابزوئن) در سورک، کرب‌زنی، کرنانوازی در مراسم، مراسم روز یازدهم در دودانگه ساری از جمله این مراسم است.
*آیین مذهبی منبرکشی
اوصانلو ادامه داد: آیین مذهبی منبرکشی از جمله مراسم ایام محرم است که در محله قدیمی شهر ساری اجرا می‌شود و افرادی که خادمان منبر هستند و نسل به نسل منبر را نگهداری می‌کنند این مراسم را به اجرا در می‌آورند که می‌توان به مراسم منبرکشی خانه علمدار در کوچه سیزده پیچ ساری اشاره کرد.
*آیین مذهبی فرمابزوئن در سورک
وی بیان کرد: سنت آیینی مذهبی طعام‌دهی (فرمابزوئن) در سورک از یک سنت کهن و دیرین است که نسل به نسل به صورت سینه به سینه منتقل شده و پدران به فرزندان خود وصیت می‌کنند که این آیین را اجرا کنند.
این مسئول ادامه داد: در روز عاشورا همه ساکنان شهر با هزینه شخصی با توجه به توان مالی از عزاداران حسینی که از تمامی نقاط استان جهت انجام مراسم سوگواری به این منطقه می‌آیند در منازل خود جهت صرف ناهار در منازل خود دعوت به عمل می‌آورند و پذیرایی می‌کنند.
اوصانلو با بیان اینکه در تمامی خانه‌های این شهر باز است و هرکس می‌تواند به میل خود وارد شده، به دلیل اینکه معتقدند سفره آن روز مخصوص امام حسین است، افزود: اهالی این شهر خدمت‌گزار آقا هستند این کار به مروز زمان به سور معروف شد و وجه تسمیه شهر سورک به معنی شهری که سور می‌دهد شناخته شد این روش پسندیده هر ساله ادامه دارد، به طوری که در سال‌های اخیر اهالی محل در روز عاشورا به جمعیتی در حدود 50 تا 70 هزار نفر اطعام می‌دهند.
*آیین مذهبی علم‌گردانی در نکا
وی تصریح کرد: مراسم آیینی مذهبی علم‌گردانی در هزار جریب نکا، علم در عزاداری محرم نمادی از قدرت، شجاعت و عظمت حضرت عباس (ع) است که در جنگ با یزدیان موجب ترس دشمنان و امیدواری یاران امام حسین(ع) بود.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اعلام اینکه آیین علم‌گردانی از جمله آیین‌هایی است که از گذشته‌های دور باقی مانده و هر ساله توسط بومیان منطقه به گونه‌ای خاص اجرا می‌شود، افزود: در واقع اعمال تکرارپذیری است که به پشتوانه باوری و اعتقادی هم اکنون همه ساله برگزار می‌شود.
*آیین مذهبی کرب‌زنی
اوصانلو با اشاره به اینکه مراسم آیینی مذهبی کرب‌زنی یکی از شیوه‌های عزاداری شیعیانی ایرانی به‌ویژه اقوام ساکن در استان‌های شمالی ایران مازندران و گیلان شرقی مراسمی بوده که ان را کرب‌زنی می خواندند، افزود: کرب قطعه چوب تراشیده به اندازه‌ای که در کف دست جای می‌گیرد و خط بیرونی آن صاف است از پشت آن بندی دارد که به پشت دست می‌افتد کرب در کف دست قرار می‌گیرد و انگشتان بر گرد آن حفاظ می‌شوند یک جفت کرب را در دست می‌گیرند و به آهنگ نوحه خوانده می‌شود انها را بر هم می‌کوبند.
*آیین مذهبی گره‌بندی
وی با بیان اینکه سنت مذهبی گهواره‌بندی(گره‌بندی) از سنت‌های عزاداری ماه محرم در یکی از روستاهای از توابع بابل است که از سالیان دور در روز عاشورا برگزار می‌شود، گفت: کودکان این روستا در این روز گهواره‌ای را به نام گهواره حضرت علی‌اصغر با پارچه‌ای سبز تزیین کرده و بسیاری از کودکان با این گهواره با نوحه‌خوانی و زنجیرزنی به راه می افتند.
*مراسم روز یازدهم روستای تلاوک
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به مراسم سوگواری روز یازدهم در روستای تلاوک بخش دودانگه ساری اشاره کرد و بیان داشت: سوگواری مردم منطقه برای پیشوای سوم شیعیان موجب همبستگی میان اهالی دودانگه می‌شود، در روزهای عزاداری محرم اهالی گرد هم می‌آیند و در فضای کاملا صمیمی به عزاداری می‌پردازند که این به تنهایی یک نوع هویت جمعی برای این منطقه به شمار می‌اید و در واقع اتحاد مردم منطقه را می‌رساند.
اوصانلو اضافه کرد: این مراسم شور، شوق و جانبازی را در بستر احساس علم‌داران و معتقد منطقه بر می‌انگیزد و اندیشه استقبال از شهادت برای دست‌یابی به حیات ابدی را در ذهن جمعی تقویت می‌کند.
*مراسم شام غریبان در رامسر
وی درباره مراسم مذهبی شام غریبان، اظهار داشت: این مراسم در مسجد میرملک راجو شهرستان رامسر به ثبت رسیده که همه ساله برگزار می‌شود، در واقع مراسم شام غریبان استعاره‌ای بر مصیبت خاندان اهل بیت است که پس از ظهر عاشورا بر غربت آنان بر عصر شوم عزیزانی را بر خاک افتاده بودند و راه دوری را که باید در اسارت تا شام باید می‌پیمودند بیان می‌کند.
*آیین تکیه دوستن
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران تصریح کرد: تکیه دوستن از واژگان طبری به معنی تکیه بستن نام آیینی است که عزاداران شیعی دو تا سه روز پیش از ماه محرم به جهت آماده‌سازی مقدمات مراسم عزاداری با غبارروبی، آراستن و آذین‌بندی تکایا را به اجرا در می‌آورند.
*آیین مذهبی نشال پلیته در بهشهر
اوصانلو به آیین نشال‌پلیته در روستای گرجی محله شهرستان بهشهر اشاره کرد و تصریح کرد: نشال‌پلیته از واژگان طبری به معنای پارچه مشعل نام آیینی است که از سوی کودکان و نوجوانان در دو تا سه روز پیش از فرارسیدن ماه محرم به جهت جمع‌آوری پارچه‌های مستعمل برای ایجاد روشنایی در صحن و حیاط حسینیه‌ها در شب‌های عزاداری برگزار می‌شود.
*آیین مذهبی کرنانوازی در رامسر
وی در پایان درباره این آیین، گفت: این مراسم در روز عاشورا در رثای اباعبدالله الحسین (ع) و اهل بیت جهت پاسداشت و زنده نگهداشتن قیام عاشورا از گذشته در منطقه تنکابن اخوندمحله، نارنج‌بن، تالش محله، کپوک و سادات محله و بخش‌هایی اجرا شده و همچنان نیز برگزار می‌شود.