به گزارش تابناک یزد، شهرستان مهریز یکی از نقاط جذاب استان یزد است که علاوه بر جاذبه های تاریخی طبیعتی بسیار دیدنی دارد که می تواند خستگی سفر را از تن مسافران بیرون کند.

این شهرستان در جنوب استان یزد و در 30 كيلومتري شهر يزد و در کنار جاده استراتژیک تهران ـ بندر عباس (یزد ـ کرمان) قرار دارد.

متون تاريخي و نسخ خطي، بناي شهرمهريز را به "مهرنگار" دختر انوشيروان ساساني نسبت مي دهند.این منطقه با قابليت هاي تفريحي و گردشگري بسیار، همیشه به ویژه در ایام نوروز، پذيراي خيل كثيري از گردشگران داخلي و خارجي است.

در سفر به مهریز، خرید صنایع دستی این شهرستان به عنوان سوغات را فراموش نکنید. فرش های اصیل، گيوه بافي، سبدبافي و چاقوسازي از جمله صنایع دستی مهریز به شمار می رود.

مسجد جامع مهرپادین

مهریز دارای مساجد دیدنی بسیاری است که از معروف ترین آنها مسجد جامع مهرپادین است.

این مسجد از بناهای صده هشت هجری قمری بوده و دارای گنبد، ایوان، شبستان و منار است. منار آن بر سر در مسجد ساخته شده و با کتیبه ای از کاشی معرق تزیین شده است.

بر اساس متن کتیبه، این مسجد در اوایل سده هشت هجری قمری توسط "محفوظ بن محمد" ساخته شده است.

اين مسجد با بیش از 900 سال قدمت، یکی از با ارزش ترین آثار بجای مانده در این شهرستان است و دارای گنبد، ایوان، شبستان، منار و نیز فضاهای تابستانه و زمستانه به ترتیب با هزار و هزار و 800 متر مربع مساحت است.

قلعه مهرپادین یادگاری از دوران ساسانی

این قلعه که از آن به عنوان سکونتگاه موقتی استفاده می شده، با مساحتی به طول ۱۶۰ و عرض ۱۴۸ متر با چشم اندازی زیبا در میان کشتخوان ها، باغ های میوه و زمین های زراعی واقع شده و تمام شهر را همچون نگهبانی هوشیار، تحت مراقبت خود داشته است.

بنای مهریز قدیم را به مهرنگار، دختر انوشیروان ساسانی نسبت می دهند. در کتاب تاریخ یزد درباره این شهر چنین آمده است: پس از فوت شاه قباد، انوشیروان به تخت پادشاهی نشست. او از دخترخاقان تُرک ۲ فرزند پسر و دختر داشت که دخترش را مهرنگار نامید و یزد را به او بخشید. مهرنگار در یزد عمارت های بسیاری ساخت و در نزدیکی شهر، دهی معتبر بنا کرد و آن را مهرگرد نامید که اکنون به آن مهریجرد می گویند. مهرنگار در مهریجرد قناتی به نام مهرپادین بنیان کرد و در آنجا محله ای باشکوه به نام مهرآباد ساخت.

درباره قدمت و دوره ساخت قلعه تاریخی مهرپادین، ۲ نظریه متفاوت مطرح است. برخی کارشناسان بر این گمان هستند که بنای مذکور متعلق به دوران صفوی است و گروه دیگر تاریخ بنای قلعه را مربوط به دوران حکومت آل مظفر (قرن ۸ هـ .ق) و همزمان با ساخت اَرسن (مجموعه) شهری مهرپادین می دانند. از طرفی روایتی در میان ساکنان قدیمی محل به این مضمون رواج دارد که پس از حمله مغولان به قصبه مهریجرد و کشته شدن تمامی مردم، تنها یک کودک زنده می ماند که سربازان مغول از کشتن او صرف نظر کرده و او را به اهالی قریه سریزد در نزدیکی مهریجرد تحویل می دهند.

وی پس از طی سال های کودکی به قصبه خود بازگشته و برای جلوگیری از تکرار واقعه مذکور، قلعه ای عظیم با برج و بارویی بلند و خندقی عمیق می سازد؛ قلعه ای خشتی و باشکوه که تا همین دهه های اخیر، فعال و مسکونی بوده و هر کدام از اهالی در آن اتاقی برای خود داشتند و برای انبار کالا و نگهداری محصولات کشاورزی و آذوقه و دام از آن استفاده می کردند.

البته این قلعه ظاهرا برای سکونت دائم ساخته نشده بود و فقط در مواقعی که احساس خطر می شد یا حمله ای صورت می گرفت، اهالی روستا آنجا را ترک کرده و با اموال باارزش خود، روزهای موقتی را درون قلعه سپری می کردند. در چنین مواقعی در روز به کمک دود و در شب به وسیله چیزی مانند چوب سوخته که مرتب در حال چشمک زدن است، برای کمک از قلعه های دیگر استمداد می طلبیدند.

این قلعه دارای ۲ حصار و باروی دفاعی و ۹ برج مدور است. همچنین دورتا دور آن را خندقی عظیم احاطه کرده و فضاهای داخلی قلعه در ۲ حصار به ارتفاع حدودا ۵ / ۶ متر محصور شده است. هر دو حصار به صورت چینه ای از خشت و گل ساخته شده و بخش فوقانی آنها فرم و شکل کنگره ای دارد. برج های حصار درونی قلعه نیز با ارتفاع تقریبی ۵ / ۸ متر دارای تیرکش ها و روزنه هایی برای دفاع است.

دسترسی به قلعه از جانب جنوبی امکان پذیر بوده و در ورودی، چوبی و ۲ لته است و با گل میخ های فلزی تزئین شده است. سردر ورودی دارای قوسی خوش فرم و نیزه دار است و ارابه های برجسته با نقوش هندسی در ۲ طرف آن دیده می شود. قسمت بالایی آن نیز دارای تیرکش و تزئینات چلیپایی است.

در فاصله بین در اول (حصار بیرونی) و در دوم (حصار درونی) نیز فضای هشتی با پوشش ۴ بخشی وجود دارد که از فضای زیرین آن برای نگهداری کالا استفاده می شده است. پس از ورودی، شاه کوچه یا گذر اصلی قلعه وجود دارد که جهت آن شمالی ـ جنوبی است و ۳۰ / ۳متر پهنا دارد. کوچه ها و گذرهای فرعی قلعه نیز با عرضی حدود ۷۰ / ۱ متر در جهت شرقی ـ غربی ساخته شده اند.

درون قلعه فضاهای گوناگونی از قبیل اصطبل، بخش مسکونی (شاه نشین و عام نشین)، انبار نگهداری کالا و فضای عمومی یا مذهبی به چشم می خورد. فضای شاه نشین یا ارباب نشین قلعه در مرتفع ترین بخش بنا (بالای فضای ورودی) قرار دارد و بر تمامی فضاهای داخلی و محوطه خارجی مشرف است.

اتاق های اشکوب پایین برای نگهداری احشام و طبقه فوقانی برای سکونت و زندگی مردم بوده است. امکان دستیابی به طبقه بالایی نیز از طریق راه پله ای باریک و خشتی میسر می شود و فضاهای داخلی کاهگل شده اند و اندازه خشت های استفاده شده در ساختار کالبدی آنها ۲۳×۲۳ سانتی متر است. برج های داخلی قلعه ۲ اشکوبه است، پوشش اشکوب اول گنبدی و راه پله به سمت بالا به صورت مدور و مارپیچ است. در قسمت شرقی قلعه، چاه قنات عمیقی به چشم می خورد که احتمالا آب مورد نیاز قلعه از این مکان تامین می شده است.

مسجدجامع باغ بهار

قدیمی ترین مسجد بغدادآباد، یکی از محله های مهریز، مسجد جامع باغبهار، موسوم به مسجد ملا مسعود است که در سال 989 هجری می زیسته است.

این مسجد توسط مرحوم ملامسعود که از تجار نامی یزد بوده، ساخته شده و در کنار حسینیه بزرگی به همین نام قرار گرفته است. این مسجد قریب به 340 سال سابقه قدمت دارد.

رباط زین الدین

رباط زین الدین در60 کیلومتری جاده یزد ـ کرمان و حدود 500 متر خارج از جاده قرار گرفته است.

فاصله این بنا تا شهر مهریز حدود 30 کیلومتر است و تاریخ احداث آن به دوره صفویه (1007 تا 1030 هجری قمری) برمی گردد.

رباط کرمانشاه

رباط کرمانشاه که کرمانشاهان هم خوانده می شود، آبادی کوچکی در مسیر راه یزد به کرمان و به فاصله شش فرسخ از رباط زین الدین قرار دارد.

رباط شمس

این رباط در جاده یزد ـ کرمان واقع شده است و در عصر صفویه بنا شده و دارای ساختمانی آجری و نقشه ای مربع شکل است و پنج برج دیده بانی دارد.

کاروانسرای شاه عباسی

این کاروانسرا در فاصله 35 کیلومتری جاده یزدـ کرمان در روستای علی آباد و در حاشیه شهر مهریز قرار دارد. پلان این کاروانسرا از نوع پلان چهار ایوانی است که از آجر ساخته شده و بانی آن شاهزاده معارف دوست، محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه بوده است.

قلعه سریزد یکی از زیباترین و سالم ترین قلعه های جلگه ای است که در نوع خود بی نظیر است.

این قلعه از خارج شامل دیواری به ارتفاع دو متر گرداگرد است که قبلاً دارای ارتفاع بیشتری بوده است.

نقوش تخته سنگ ارنان

تخته سنگ ارنان و نقش های آن یکی از دستاوردهای هنری است که در این شهرستان از دوران های کهن به یادگار مانده است.

این تخته سنگ در نگاه اولیه دو صحنه مجزای شکار را مجسم می کند. در سمت راست و قسمت بالای سنگ، تصویر بزرگی از هجوم حیوان درنده و انسانی روبروی آن حیوان که احتمالاً مورد حمله واقع شده، دیده می شود.

باتوجه به بررسی های باستان شناسی به عمل آمده در منطقه ارنان، تاریخچه و قدمت این آثار که مربوط به قدیمی ترین نقوش آن است که احتمالاً به عصر آهن یعنی 1500 سال پیش از میلاد مسیح برمی گردد و قدمت جدیدترین آنها که با خطوط اسلامی توأم است مربوط به سال 713 هجری قمری است.

سرو کهنسال مهریز

در محدوده شهرستان مهریز سرو تناوری به قدمت تقریبی متجاوز از هزار سال و دارای ارتفاعی حدود 15 متر وجود دارد.این درخت کهنسال از شگفتی های کشور و از دیدنیهای شهرستان مهریز است.

رودخانه فصلی منشاد

این رودخانه از محل سرچشمه تا انتهای روستای گل افشان، پذیرای انبوه مسافرین است. طرح پلکانی رودخانه دره منشاد، منظره ای دیدنی را در محدوده فاصله کم دوکوه طرفین رودخانه بوجود آمده است.

کوه ریگ

این کوه یکی ازاماکن دیدنی و جذاب و یکی از نقاط تفریحی و ورزشی شهرستان مهریز به حساب می آید.

از نظر علمی، تپه ریگ در اثر وزش بادهای محلی و جمع شدن مقدار زیادی ریگ در کنار یک کوه سنگی بوجود آمده است.

دامگاهان

دامگاهان دره ای است که در 12 کیلومتری شهرستان مهریز و در فاصله پنج کیلومتری زمین های لابید قرار دارد.کوه هایی که این دره را احاطه کرده اند بسیار صعب العبور است. این دره دارای چشمه ساری است که از اول فروردین تا اواخر تیر ماه آب روان و خنک آن به سوی مهریز جاری می شود.

باغ پهلوانپور

باغ تاریخی پهلوانپور در محله مزویر آباد مهریز قرار دارد.این باغ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ثبث آثار ملی رسیده است و تاریخ احداث آن به اواخر دوره قاجار می رسد.

چشمه غربالبیز

چشمه غربالبیز از مناظر کوهستانی جذاب مهریز است که در دامنه کوهی به همین نام قرار گرفته است.آب چشمه غربالبیز از حفره های متعدد در دامنه کوه بیرون می آید.از جمله ویژگی های آب این چشمه این است که آب آن تغییر رنگ نمی دهد همچنین با توجه به اینکه از شکاف کوه خارج می شود، دارای ماهی است.

اين شهر تا امروز پذيراي بيش از دو ميليون گردشگر نوروزي بوده است.