به گزارش تابناک یزد؛ قنات زارچ به همراه چهار اثر تاریخی دیگر در سال گذشته به ثبت جهانی یونسکو رسید.
قنات زارچ به عنوان قدیمی ترین و طولانی ترین قنات جهان و یکی از کهن ترین شاهکارهای تمدن بشری در آبیاری با طول 100 کیلومتر در بیش از 2000 سال گذشته از مبدا روستای فهرج پس از طی مناطق مختلفی چون خویدک، دهنو و اکرمیه وارد شهر یزد شده و پس از عبور از محلات مختلف به میدان امیرچقماق رسیده و تا مسجد جامع یزد ادامه پیدا می کند و سپس از شهر خارج شده و به سمت زارچ می رود.
مسجد جامع تاریخی شهر یزد بلافاصاله پس از ورود دین اسلام به کشور در حریم این قنات ساخته شد و احداث چند میله چاه این قنات در محدوده این مسجد؛ سبب شد تا نمازگزاران بتوانند از این اب برای وضو گرفتن استفاده کنند ضمن آنکه آب انبار وسیع زیر مسجد نیز از طریق آب این قنات تغذیه شود.
قنات زارچ از سه شاخه شیرین، شور و ابراهیم خویدکی تشکیل شده است؛ سه شاخه ای که بیش از 1000 حلقه چاه را در دل خود جای داده اند و این مهم خود از شگفتی های این قنات تاریخی است.
شاخه شور این قنات با آبدهی به طول 72 کیلومتر، از پایاب مسجد جامع یزد عبور می کند؛ شوری که علت آن قرار گرفتن مادرچاه در منطقه اب شور می باشد و در طول تاریخ نسبت به سایر شاخه ها از کیفیت پایین تری نیز برخوردار بوده است.
متاسفانه شاخه شیرین و ابراهیم خویدکی از شاخه هایی هستند که خشکسالی کام آن ها را نیز خشک و تشنه کرده است؛ هرچند شاخه شور آن نیز به نفس زدن افتاده اما همچنان به کشاورزی این منطقه کمک های آبدهی خود را دریغ نکرده است.
چاه های قنات جهانی زارچ با مقطع هایی مربعی شکل تداعی کننده حفر چاهایی است که در زمان زرتشتیان حفر می شده است و این اختلاف نسبت به چاه هایی که مقطعی بیضوی و دایره وار دارند خود از ویژگی های بارز این قنات کهن است.
هرچند پس از یاد رفتن ثبت این قنات در آثار ملی کشور، ثبت جهانی شدن جان دوباره ای به شهرتش بخشید اما همچنان خطراتی این میراث جهانی را تهدید می کند؛ حفر بی رویه چاه ها و ساختمان سازی و شهرسازی در حریم قنات، ریزش سقف و دیواره مجرای قنات و میله چاه، نشت فاضلاب به درون قنات و اتصال بخشی از فاضلاب های بافت تاریخی به آن، انباشته شدن گاز دی اکسیدکربن و مشکلاتی که برای لایروبی این قنات به وجود آورده است؛ از جمله تهدیدهایی است که با جان فرتوت این قنات بازی می کند.
سیدمصطفی فاطمی مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد پیرامون مشکلاتی که دامن گیر این اثر ملی و جهانی است؛ بیان داشت: جاری بودن روح زندگی در قنوات و حفاظت و مرمت از آن ها در اولویت این اداره کل می باشد.
وی در ادامه افزود: متاسفانه قنات زارچ دیگر ابی ندارد هرچند سعی شده است تا در این قنات آب جاری باشد. در ادوار مختلف حفره هایی توسط نهادهای مختلف در مسیر این قنات پر شده بود که این حفره ها خالی شدند ضمن آنکه تمامی مسیرهای فاضلابی که به این قنات راه داشتند نیز بسته شد و مرمت و حفاظت از این قنات همچنان در دستور کار و در حال اجرایی شدن است.
فاطمی با اشاره به اهمیت فراهم آوردن بستر و زیرساخت های لازم گردشگری قنات زارچ؛ اذعان کرد: برنامه های مناسبی برای گردشگری آثاری که ثبت جهانی شده اند تدوین شده است. فراهم آوردن زیر ساخت های گردشگری در اولویت است. پس از تکمیل این زیرساخت ها برنامه های ویژه گردشگری اجرا خواهند شد.
ای کاش چند تا عکس هم قرار میدادید