یزد دیگر کوچه آشتی کنان ندارد!
به گزارش تابناک یزد، یزد، شهر كوچه‌های آشتی‌كنان است، كوچه‌های تنگ و باریک، با دیوارهای بلند كاه گلی .اما این روزها یکپارچگی بافت تاریخی و از همه مهمتر خاطره کوچه های آشتی کنان یزد در معرض جدی تعرض و تهدید قرارگرفته است. به گزارش پرگار، شواهد عینی نشان می دهد بافت تاريخي يزداگرچه هنوز زنده و پویایی خود را حفظ نموده است اما نفس هايش با بیل و کلنگ هایی که هر روز از سوی مدیریت شهری به تن نحیف خود می بیند به شماره افتاده است.
کوچه آشتی کنان چیست؟
کوچه های آشتی کنان،به کوچه‌های تنگ و باریک بافت قدیم شهر یزد که معمولا دو نفر به دشواری از آن می‌گذرند، می‌گویند.روایت شیرینی از روزگاران قدیم نقل شده که دو نفر با هم قهر بودند، بر حسب اتفاق، در یک زمان و از دو جهت مخالف گذرشان به یکی از همین کوچه‌های باریک افتاد. آن دو وقتی به یکدیگر رسیدند، یک‌وَری شدند تا از کنار هم بگذرند، اما سینه به سینه هم، میان کوچه گیر کردند. این وضعیت مضحک کم کم خنده بر لبان دو طرف آورد و منجر به این شد که کینه‌ها را از دل بشویند و با هم آشتی کنند.
طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی یزد بجای آنکه حافظ این کوچه ها و بافت تاریخی یزد باشد به ویرانگری در این عرصه مطرح شده است که هرروز بیم ان می رود که با اجرایی شدن آن از سوی مدیریت شهری به بحرانی برای کهن شهر یزد تبدیل گردد.
کوچه های آشتی کنان 6 متری می شود!
بنابراطلاع صاحب نظران، طرح جامع تفضیلی شهر یزد از یک طرف 200 هکتار از بافت تاریخی را از محدوده خارج کرده و در مواردی نیز اجازه تعریض کوچه‌ها تا عرض 6 متر را در بافت صادر کرده است که اگر این اتفاق بیفتد دیگر چیزی از بناهای قدیمی در بافت باقی نخواهد ماند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزددر این مورد معتقد است: سند مصوب شده طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی یزد جامع و کامل نیست. محمدمهدی شرافت اظهار می دارد که این بافت با توجه به اینکه تنها بافت منسجم در کشور است نیاز بیشتری به حفاظت و حراست دارد. وی می افزاید: این طرح از یک طرف 200 هکتار از بافت تاریخی یزد را از محدوده خارج کرده و در مواردی نیز اجازه تعریض کوچه‌ها تا عرض 6 متر را در بافت صادر کرده است .
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه این سند باید گویا و واضح باشد، طرح قبلی حفاظت از بافت تاریخی را بهتر از طرح فعلی دانست و خواستار ملغی شدن این طرح و استناد به طرح قبلی شد. وی با بیان اینکه اگر این طرح لغو نشود، ما از ابزارهای قانونی خود برای حفاظت از بافت تاریخی استفاده خواهیم کرد، اظهار می دارد: ما با شهرداری مشکلی نداریم، بلکه سندی که بین ما حکم می‌کند تنش زا و مشکل آفرین است وباید این مشکلات را برطرف کرد.
وضعیت کنونی نگران کننده است
یزد را در دنیا به بافت تاریخی کم نظیرش می شناسند، گردشگران از کشورهای مختلف می‌آیند تا شهر بادگیرها را ببینند. با این وجود بافت تاریخی وکوچه های دینی این شهر حال و روز خوبی ندارد. زباله‌ها امانش را بریده‌اند و بناهای تاریخی اش رو به ویرانی است. بافت تاریخی شهر یزد با مساحتی در حدود 800 هکتار را می توان گسترده ترین و اصولی ترین بافت تاریخ ایران دانست که تجربه های متفاوتی در زمینه مداخله متولیان امر در شبکه معابر را در خود جای داده است. بافت تاریخی یزد به عنوان دومین بافت خشتی دنیا و دست نخورده ترین بافت تاریخی کشور به شماره 15000 در فهرست ملی ثبت شده است.
اما نگران تر اینکه در حال حاضر ساخت و سازها نيز در بافت تاريخي آغاز شده که به نحوی در آن، خانه و ملک هایی ساخته مي شود كه اين امر وضعيت بافت تاريخي را دچار مشكل مي كند. در دو سه سال اخیر به طرز چشمگیری ضرب آهنگ تخریب بناهای قدیمی یزد به بهانه های مختلف شدت گرفته است. گاهی نیاز به ساخت و ساز اماکنی چون پارکینگ عمومی برای رفع نیاز ساکنان منطقه به عنوان دلیل تخریب بخشی از بافت قدیم اعلام می شود و گاهی ضرورت توسعه و گسترش بناهایی چون امامزاده جعفر و گاهی هم عریض کردن کوچه ها به جهت تسهیل در تردد،تا آنجا که به جرات می توان گفت بافت تاریخی روز به روز ، ذره به ذره کاهش می یابد.
نمونه واضح این مورد را می توان به بروز برخی نابسامانی ها و ساخت و سازهای خلاف ضوابط در محدوده بلوار بسیج یزد طی یک ماه گذشته عنوان کرد که منجر به تخریب و از بین رفتن ارزش بافت این این محدوده شده، تا جاییکه که موجب شد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد وضعیت این محدوده را قرمز اعلام نماید.بنابر اعلامیه این سازمان، نتیجه این اقدامات موجب تخریب خانه ای تاریخی در کنار آب انبار تاریخی رستم گیو شده و همچنین احداث یک واحد تجاری در این منطقه خلاف ضوابط و پروانه در مقابل ساختمان شهرداری منطقه 2 و شهرداری ناحیه تاریخی و عدم توجه مالک پلاک مسکونی در کوچه سنگریزه برای ادامه کار بر خلاف مفاد پروانه صادره، مفاهیمی را در ذهن تداعی می کند که برای مدیران شهر تاریخی یزد قابل قبول نیست.
به هر روی تخریب بناهای تاریخی در حاشیه بلوار بسیج یزد، تاریخ کهن شهر یزد را در این منطقه وارد محدوده قرمز کرده است. بلواری که سنگ بنایش از ابتدا مشکل داشت حالا کم کم دارد بلای جان آثار تاریخی می‌شود. اکنون چند خانه تاریخی تخریب شده و نطفه یک پاساژ بزرگ در حال بسته شدن است. پاساژی که ساختش روند خطرناکی به دنبال دارد.
هشدار معاون عمرانی استاندار یزد به تخریب کنندگان
درهمین زمینه معاون عمرانی استانداری یزد هشدار داد که اجازه تخريب بافت تاريخي حتي اگر ثبت جهاني نشود، به كسي داده نمي‌شود.محمدرضا سید حسینی در نشست در كارگروه تخصصي ميراث فرهنگي استان يزد که با الویت ثبت جهانی یزد و موضوع تخریب بافت تاریخی تشکیل شده بود،عنوان كرد: اين عده گمان مي كنند اگر ثبت جهاني بافت تاريخي انجام نشود، مي‌توانند هر تاخت و تازي كه دوست دارند در بافت تاريخي انجام دهند و بافت را تخريب كنند اما اين عده بدانند حتي اگر بافت تاريخي ثبت نشود، ديگر اجازه تخريب به كسي نخواهيم داد. وی خاطرنشان كرد: اين بافت آثار و ميراث گذشتگان است و بايد به دست آيندگان برسد و براي شخص خاصي نيست كه بخواهد آن را خراب كند و هر اقدامي در اين زمينه صورت گيرد، برخورد خواهيم كرد.
وي با بيان اينكه عده اي بر اين باورند كه چون امكان نگهداري و حفظ بافت تاريخي نداريم بنابراين بايد اجازه دهيم بافت تخريب شود، تصريح كرد: نبايد بي عرضه بودن ما در نگهداري از بافت تاريخي، منجر به تخريب آن شود و اگر نمي توانيم آن را حفظ كنيم، دست به تخريبش بزنيم.
معاون امور عمراني استاندار يزد با تاكيد بر اينكه بافت تاريخي يزد به هر نحو ممكن بايد در فهرست آثار جهاني ثبت شود، بيان داشت: همه دستگاه‌هاي اجرايي، مديران و مسئولان مرتبط بايد براي تحقق نيازهاي بافت تاريخي براي رسيدن به ثبت جهاني تلاش كنند.
وي تصريح كرد: بيشترين تهديد بافت تاريخي، مديراني هستند كه دور اين ميز نشسته اند زيرا برخي مواقع تصميم گيري هاي نادرست و سخنان ناروا، به ضرر بافت تاريخي و امكان ارتقا آن تمام مي شود.سيدحسيني خاطرنشان كرد: مهم اين است كه بافت تاريخي در فرصتي كه شايد در سال 2016 به ايران داده شود، به ثبت جهاني برسد و در اين راستا هر امكاني كه بافت بخواهد، برايش فراهم مي كنيم زيرا احياي بافت تاريخي، بيعتي با گذشتگان است.
وي از مديران دستگاه‌هاي اجرايي استان يزد خواست: هر مشكل و مسئله اي در ارتباط با بافت تاريخي، اعم از اعتباري، امنيتي و... را حل كنند و شرايط را براي جهاني شدن بافت تاريخي يزد فراهم كنند.
به هر حال ،نباید از یاد برد که اين بافت هنوز زنده است اما بخشي از زندگي آن اين روزها چنان از سوی مدیریت شهری در بی محلی و بی توجهی قرار می گیرد که اين زندگي گاهي به قيمت تخليه بافت از ساكنان واقعي آن تمام شده است.مردم کهن شهر یزد هنوز هم به حوض‌هاي فيروزه‌اي و اتاق هاي سه دري و پنج دري، انارستان و نارنجستان، زير زمين هاي وهم برانگيز، تالارهاي گچبري شده، ديوارهاي گلي و بلند، كوچه‌هاي آشتي كنان، ساباط ها و آب انبارها و درهاي چوبي و هشتي های خنک و بادگيرهاي برافراشته علاقه نشان مي دهند.
کوچه آشتی کنان چیست؟
کوچه های آشتی کنان،به کوچه‌های تنگ و باریک بافت قدیم شهر یزد که معمولا دو نفر به دشواری از آن می‌گذرند، می‌گویند.روایت شیرینی از روزگاران قدیم نقل شده که دو نفر با هم قهر بودند، بر حسب اتفاق، در یک زمان و از دو جهت مخالف گذرشان به یکی از همین کوچه‌های باریک افتاد. آن دو وقتی به یکدیگر رسیدند، یک‌وَری شدند تا از کنار هم بگذرند، اما سینه به سینه هم، میان کوچه گیر کردند. این وضعیت مضحک کم کم خنده بر لبان دو طرف آورد و منجر به این شد که کینه‌ها را از دل بشویند و با هم آشتی کنند.
طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی یزد بجای آنکه حافظ این کوچه ها و بافت تاریخی یزد باشد به ویرانگری در این عرصه مطرح شده است که هرروز بیم ان می رود که با اجرایی شدن آن از سوی مدیریت شهری به بحرانی برای کهن شهر یزد تبدیل گردد.
کوچه های آشتی کنان 6 متری می شود!
بنابراطلاع صاحب نظران، طرح جامع تفضیلی شهر یزد از یک طرف 200 هکتار از بافت تاریخی را از محدوده خارج کرده و در مواردی نیز اجازه تعریض کوچه‌ها تا عرض 6 متر را در بافت صادر کرده است که اگر این اتفاق بیفتد دیگر چیزی از بناهای قدیمی در بافت باقی نخواهد ماند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزددر این مورد معتقد است: سند مصوب شده طرح جامع حفاظت از بافت تاریخی یزد جامع و کامل نیست. محمدمهدی شرافت اظهار می دارد که این بافت با توجه به اینکه تنها بافت منسجم در کشور است نیاز بیشتری به حفاظت و حراست دارد. وی می افزاید: این طرح از یک طرف 200 هکتار از بافت تاریخی یزد را از محدوده خارج کرده و در مواردی نیز اجازه تعریض کوچه‌ها تا عرض 6 متر را در بافت صادر کرده است .
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه این سند باید گویا و واضح باشد، طرح قبلی حفاظت از بافت تاریخی را بهتر از طرح فعلی دانست و خواستار ملغی شدن این طرح و استناد به طرح قبلی شد. وی با بیان اینکه اگر این طرح لغو نشود، ما از ابزارهای قانونی خود برای حفاظت از بافت تاریخی استفاده خواهیم کرد، اظهار می دارد: ما با شهرداری مشکلی نداریم، بلکه سندی که بین ما حکم می‌کند تنش زا و مشکل آفرین است وباید این مشکلات را برطرف کرد.
وضعیت کنونی نگران کننده است
یزد را در دنیا به بافت تاریخی کم نظیرش می شناسند، گردشگران از کشورهای مختلف می‌آیند تا شهر بادگیرها را ببینند. با این وجود بافت تاریخی وکوچه های دینی این شهر حال و روز خوبی ندارد. زباله‌ها امانش را بریده‌اند و بناهای تاریخی اش رو به ویرانی است. بافت تاریخی شهر یزد با مساحتی در حدود 800 هکتار را می توان گسترده ترین و اصولی ترین بافت تاریخ ایران دانست که تجربه های متفاوتی در زمینه مداخله متولیان امر در شبکه معابر را در خود جای داده است. بافت تاریخی یزد به عنوان دومین بافت خشتی دنیا و دست نخورده ترین بافت تاریخی کشور به شماره 15000 در فهرست ملی ثبت شده است.
اما نگران تر اینکه در حال حاضر ساخت و سازها نيز در بافت تاريخي آغاز شده که به نحوی در آن، خانه و ملک هایی ساخته مي شود كه اين امر وضعيت بافت تاريخي را دچار مشكل مي كند. در دو سه سال اخیر به طرز چشمگیری ضرب آهنگ تخریب بناهای قدیمی یزد به بهانه های مختلف شدت گرفته است. گاهی نیاز به ساخت و ساز اماکنی چون پارکینگ عمومی برای رفع نیاز ساکنان منطقه به عنوان دلیل تخریب بخشی از بافت قدیم اعلام می شود و گاهی ضرورت توسعه و گسترش بناهایی چون امامزاده جعفر و گاهی هم عریض کردن کوچه ها به جهت تسهیل در تردد،تا آنجا که به جرات می توان گفت بافت تاریخی روز به روز ، ذره به ذره کاهش می یابد.
نمونه واضح این مورد را می توان به بروز برخی نابسامانی ها و ساخت و سازهای خلاف ضوابط در محدوده بلوار بسیج یزد طی یک ماه گذشته عنوان کرد که منجر به تخریب و از بین رفتن ارزش بافت این این محدوده شده، تا جاییکه که موجب شد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد وضعیت این محدوده را قرمز اعلام نماید.بنابر اعلامیه این سازمان، نتیجه این اقدامات موجب تخریب خانه ای تاریخی در کنار آب انبار تاریخی رستم گیو شده و همچنین احداث یک واحد تجاری در این منطقه خلاف ضوابط و پروانه در مقابل ساختمان شهرداری منطقه 2 و شهرداری ناحیه تاریخی و عدم توجه مالک پلاک مسکونی در کوچه سنگریزه برای ادامه کار بر خلاف مفاد پروانه صادره، مفاهیمی را در ذهن تداعی می کند که برای مدیران شهر تاریخی یزد قابل قبول نیست.
به هر روی تخریب بناهای تاریخی در حاشیه بلوار بسیج یزد، تاریخ کهن شهر یزد را در این منطقه وارد محدوده قرمز کرده است. بلواری که سنگ بنایش از ابتدا مشکل داشت حالا کم کم دارد بلای جان آثار تاریخی می‌شود. اکنون چند خانه تاریخی تخریب شده و نطفه یک پاساژ بزرگ در حال بسته شدن است. پاساژی که ساختش روند خطرناکی به دنبال دارد.
درهمین زمینه معاون عمرانی استانداری یزد هشدار داد که اجازه تخريب بافت تاريخي حتي اگر ثبت جهاني نشود، به كسي داده نمي‌شود.محمدرضا سید حسینی در نشست در كارگروه تخصصي ميراث فرهنگي استان يزد که با الویت ثبت جهانی یزد و موضوع تخریب بافت تاریخی تشکیل شده بود،عنوان كرد: اين عده گمان مي كنند اگر ثبت جهاني بافت تاريخي انجام نشود، مي‌توانند هر تاخت و تازي كه دوست دارند در بافت تاريخي انجام دهند و بافت را تخريب كنند اما اين عده بدانند حتي اگر بافت تاريخي ثبت نشود، ديگر اجازه تخريب به كسي نخواهيم داد. وی خاطرنشان كرد: اين بافت آثار و ميراث گذشتگان است و بايد به دست آيندگان برسد و براي شخص خاصي نيست كه بخواهد آن را خراب كند و هر اقدامي در اين زمينه صورت گيرد، برخورد خواهيم كرد.
وي با بيان اينكه عده اي بر اين باورند كه چون امكان نگهداري و حفظ بافت تاريخي نداريم بنابراين بايد اجازه دهيم بافت تخريب شود، تصريح كرد: نبايد بي عرضه بودن ما در نگهداري از بافت تاريخي، منجر به تخريب آن شود و اگر نمي توانيم آن را حفظ كنيم، دست به تخريبش بزنيم.
معاون امور عمراني استاندار يزد با تاكيد بر اينكه بافت تاريخي يزد به هر نحو ممكن بايد در فهرست آثار جهاني ثبت شود، بيان داشت: همه دستگاه‌هاي اجرايي، مديران و مسئولان مرتبط بايد براي تحقق نيازهاي بافت تاريخي براي رسيدن به ثبت جهاني تلاش كنند.
وي تصريح كرد: بيشترين تهديد بافت تاريخي، مديراني هستند كه دور اين ميز نشسته اند زيرا برخي مواقع تصميم گيري هاي نادرست و سخنان ناروا، به ضرر بافت تاريخي و امكان ارتقا آن تمام مي شود.سيدحسيني خاطرنشان كرد: مهم اين است كه بافت تاريخي در فرصتي كه شايد در سال 2016 به ايران داده شود، به ثبت جهاني برسد و در اين راستا هر امكاني كه بافت بخواهد، برايش فراهم مي كنيم زيرا احياي بافت تاريخي، بيعتي با گذشتگان است.
وي از مديران دستگاه‌هاي اجرايي استان يزد خواست: هر مشكل و مسئله اي در ارتباط با بافت تاريخي، اعم از اعتباري، امنيتي و... را حل كنند و شرايط را براي جهاني شدن بافت تاريخي يزد فراهم كنند.
به هر حال ،نباید از یاد برد که اين بافت هنوز زنده است اما بخشي از زندگي آن اين روزها چنان از سوی مدیریت شهری در بی محلی و بی توجهی قرار می گیرد که اين زندگي گاهي به قيمت تخليه بافت از ساكنان واقعي آن تمام شده است.مردم کهن شهر یزد هنوز هم به حوض‌هاي فيروزه‌اي و اتاق هاي سه دري و پنج دري، انارستان و نارنجستان، زير زمين هاي وهم برانگيز، تالارهاي گچبري شده، ديوارهاي گلي و بلند، كوچه‌هاي آشتي كنان، ساباط ها و آب انبارها و درهاي چوبي و هشتي های خنک و بادگيرهاي برافراشته علاقه نشان مي دهند.