به گزارش تابناک یزد،استان یزد در مرکز ایران در قلمرو سلسله جبال مرکزی ایران بین عرض های جغرافیایی ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۶ درجه و۳۰ دقیقه شرقی از نصف النهار مبدأ قرار گرفته است.
استان یزد از شمال و غرب به استان اصفهان از شمال شرقی به استان خراسان از جنوب غربی به استان فارس و از جنوب شرقی به استان کرمان محدود می شود. استان یزد در حدود 72156 کیلومتر مربع وسعت داشته و تقریباً 37/4 درصد از وسعت کل ایران را در بر می گیرد.
آب و هوای استان یزد به علت قرار داشتن بر روی کمربند خشک جهانی دارای زمستانهای سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375، جمعیت استان 750769 نفر بوده که از این تعداد 15/75 درصد جمعیت شهری و 85/24 درصد جمعیت روستایی را تشکیل داده اند.
استان یزد
یزد به معنی پاک و مقدس است و شهر یزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس است. به لحاظ شرایط اقلیمی استان یزد وضعیت کشاورزی در این استان مطلوب نیست و امکان بهره برداری از آب های سطحی در کشاورزی بسیار کم است.
شرایط خاص مناطق حاشیه کویر نظیر میزان اندک باران حرکت ماسه های روان، پدیده کویرزایی مراتع فقیر کمبود منابع تأمین آب موجب شده تا 28 درصد وسعت استان یزد فاقد بهره دهی اقتصادی باشد.
مهمترین مناطق کشاورزی استان، دشتهای یزد، اردکان، بهادران، بهاباد، هرات، مروت، چاهک و ابرکوه است. محصولات کشاورزی استان شامل انار، پسته، بادام، غلات، آفتابگردان، انگور، پنبه، چغندر قند و کنجد است.
استان یزد به لحاظ زمین شناختی دارای ذخایر بسیار عظیم معدنی است. معادن مهم این استان مانند آهن چغارت، مرمر بورق، ماسه سنگ متکسانه، سرب کوتک نقشی مهم و سازنده در تحولات اقتصادی و عمرانی استان داشته است.
شهر یزد
شهرستان یزد مرکز استان یزد بوده و در دره ای وسیع و خشک و محصور بین رشته کوههای شیرکوه و خرانق قـرار گـرفته اسـت. ایـن شهـر از شمال به شهرستان اردکان و از شرق به شهرستان بافق و از جنوب به شهرستان تفت و از غرب به استان اصفهان محدود گشته است.
این شهر از قرن پنجم رو به گسترش نهاد و اتابکان سهم به سزایی در آبادانی این شهر ایفا کردند. اکثر دانشمندان قرن هفتم و هشتم برای در امان ماندن از هجوم مغول این شهر را مرکز فعالیت خود قرار دادند.
این شهرستان اماکن دیدنی و جاذبه های جهانگردی متعددی دارد که از مهم ترین آنها می توان به مسجد کبیر یزد، مسجد جامع فهرج، بقعه سید رکن الدین، مجموعه باغ دولت آباد ، تکیه و مسجد امیر چخماق، آب انبار شش بادگیری، آتشکده و برج و باروی قدیمی و … اشاره کرد.
مسجد کبیر
مسجد جامع فهرج
بقعه سید رکن الدین
باغ دولت آباد
مراکز تاریخی و باستانی
خانه لاری ها
خانه لاریها و بادگیر آن مربوط به دوره قاجار است و در یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، مجاورعمارت کلاه فرنگی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
خانه لاری ها - خانه عرب ها - خانه حاج کاظم رسولیان - خانه ملک التجار - مدرسه خان -مدرسه شهاب الدین قاسم طراز - باغ دولت آباد - آتش ورهرام ( بهرام )یزد.
خانه عرب ها
خانه عرب ها، که متعلق به حاجی میرزااحمد عربه از دو خونه بزرگ و کوچیک تشکیل شده.
تزئیناتی که توی خونه بزرگ وجود دارن شامل سردر های مقرنس پنج دری،
راهرو ها و درها و گچبری هاست و تزئینات داخلی خونه کوچیک هم شامل اتاق
اینه کاری ، نقاشی رنگی دیوارها ، درهای ابزار سازی، گچبری بدنه دیوارهای
حیاط میشه .
این خونه کوچیک رو استاد علی اکبر ساخته.
مدرسه "شهاب الدین قاسم طراز"
مدرسه "شهاب الدین قاسم طراز" مربوط به قرن هشتم هجری می باشد و از آثار قدیم این مدرسه معروف، تنها سر در شمالی آن باقی مانده است. این بنا دارای شش کتیبه قدیمی است.
اماکن زیارتی و مذهبی
مسجد جامع کبیر - مسجد میرچخماق - مسجد ملا اسماعیل - مسجدبندرآباد - مسجد آمنه گل - امامزاده ابوجعفر - بقعه سیدخلیل- بقعه دوازده امام- بقعه شاه سیدرضا - بقعه شیخ احمدفهادان - بقعه شیخ داد- مقبره شیخ زین‌العابدین علی خاموش - بقعه سید پنهون - امامزاده زیدبن موسی کاظم - امامزاده میرحسن - بقعه زرندیان - بقعه سادات قل هو الله.
امامزاده زیدبن موسی کاظم
اين آرامگاه که به زيدالنار نيز معروف است، در روستاى آفريز بيرجند واقع است. بناى اصلى آن، برج هشت‌ترک آجرى است که در جرز شمالى جبههٔ غربى آن، بخشى از يک کتيبهٔ کوفى جالب که با آجر تراش خورده اجرا شده، ديده مى‌شود که از اهميت هنرى و تاريخى خاصى برخوردار است. بخش عمدهٔ اين کتيبه، در حدود سه دههٔ پيش ويران شده است. نحوهٔ آجرچينى نماى خارجى، از ظرافت و دقت فراوانى برخوردار است. در بالاى طرح هشت‌ضلعى بدنهٔ برج، ساقه‌اى آجرى با شانزده ترک قرار دارد که گنبد بر روى آن استوار شده است. گنبد اصلى بنا در گذشته، ويران شده و به جاى آن، گنبدى با اسکلت فلزى برپا کرده‌اند. در مقابل ورودى، سردرى با قوس جناغى است که در زير آن، تزئينات مقرنس انجام گرفته است. داخل بنا داراى تزئينات ساده‌اى است. در قسمت کاربندى، چهار فيل‌پوش و چهار طاق‌نما در وسط آنها، پايهٔ پوشش بنا را به وجود آورده‌اند. با توجه به آجرچينى و به خصوص کتيبهٔ آجرى کوفى آن، بنا از آثار قرن چهارم يا پنجم دانسته شده که اگر بررسى‌ها و گمانه‌زنى‌هاى لازم اين امر را ثابت کند، از جملهٔ بناهاى کم‌نظير ايران به شمار مى‌رود. اين امامزاده را از احفاد امام موسى کاظم (ع) مى‌شمارند.
مسجد آمنه گل
مسجد آمنه گل ندوشن مربوط به سدهٔ ۸ ه. ق. است و در شهرستان صدوق، روستای ندوشن واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد ملا اسماعیل
مربوط به دوره قاجار است و در یزد، کوچه محله مسجد ملاحسن واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۲ با شمارهٔ ثبت ۹۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اردکان
اردکان بزرگترین شهرستان استان یزد است. نام اردکان از دو واژه « ارد » به معنی مقدس و « کان » به معنی معدن تشکیل شده است. این شهرستان در مسیر جاده یزد به تهران قرار گرفته و بیش از 24 هزار کیلومتر وسعت دارد. از مراکزتاریخی وباستانی شهر می‌توان به رباط ابوالقاسم رشتی، رباط خرگوش و رباط ساغند اشاره کرد .
بافق
شهر بافق در دوران پیش از اسلام نیز وجود داشته و جزو قلمرو هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بوده است. در روزگار ساسانیان منطقه یزد، از جمله شهر بافق رو به آبادی نهاد و از جایگاه ویژه ای برخوردار گردید. بافق در روزگار عثمان بن عفان به دست مسلمانان گشوده شد.
امامزاده عبدالله یکی از بنایی عالی است که از حیث سبک و گنبد و کاشی کاری و تزئینات داخلی اثری ارزشمند محسوب می شود و در بافق قرار دارد. بدنه اتاق مرقد با کاشی های مسدس لاجوردی و با حاشیه سیاه و سفید از آثار قرن 8 و 9 هجری پوشیده شده است. سقف داخلی بنا گنبدی مقرنس کاری شده است و دیواره و گوشواره های زیر گنبد رنگ آمیزی و نقاشی شده است. کتبیه های امامزاده به خط حسین یزدی و عمل حسن ولددین جعفر استاد معمار باشی است.
امامزاده عبدالله
تفت
شهرستان تفت با مساحتی حدود 7000 کیلومتر مربع در جنوب غربی استان یزد قرار دارد. در فرهنگ لغات فارسی به معنای گرم و یا به معنای سبدی چوبین که در آن میوه جای دهند آمده است.
از اماکن تاریخی و دیدنی این شهرستان می توان به کاروانسرای علی آباد، چشمه‌تامهر، مسجدجامع طرزجان، مسجدشاه ولی اشاره کرد.
مهریز
شهرستان مهریز با 15 هزار کیلومتر وسعت در 35 کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد. مهریز نام شهر مشخصی نبوده بلکه عنوان ناحیه ای است شامل مجموعه ای از روستاها که نام قدیم آن مهریجور بوده و به مهرنگار دختر انوشیروان نسبت داده شده است.
از اماکن تاریخی و دیدنی این شهرستان می توان به مسجد جامع، قلعه تاریخی سرو قدیمی منگاباد، کشته خانه، قلعه رباط سربرد و چشمه‌غربالبیز اشاره کرد.
میبد
این شهر در شمال غربی یزد و در حاشیه جاده تهران – بندرعباس قرار دارد. مساحت این شهر در حدود 845 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا نزدیک به 1220 متر است. بر‌اساس افسانه ها، میبد در روزگار کیومرث بنیان نهاده شده است.
میبد یکی از نمونه های نادر شهرهای باستانی ایران به شمار می رود و هنوز بسیاری از پدیده ها و عناصر شهرهای قدیم مانند راه، بناها و تشکیلات وابسته به آن، کهن دژ، شارستان، بیرونه ها را می‌توان در آن تشخیص داد. قدیمی ترین سند هویت تاریخی و آغاز شهرسازی در سرزمین یزد «نارین قلعه» میبد است.
از اماکن تاریخی و دینی شهر می‌توان از مسجد جامع، عمارت نارین قلعه، رباط شاه عباسی، برج کبوتر خان، آتشکده حسن آباد، مزرعه کلانتر، پیر خرمن و پیر مزرعه حاجی نام برد.
قلعه، رباط شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی نیشابور از بناهای دورهٔ صفویان است که امروزه کاربری موزه و فروش صنایع دستی دارد و در بافت مرکزی شهر نیشابور، خیابان امام خمینی (نیشابور)، قرار دارد. همانند بازار تاریخی نیشابور، گمان بر این است که ساخت این کاروانسرا از جمله اصلاحات دوره شاه عباس صفوی در نیشابور بوده است.
