بشریت بدون داشتن شناسنامه‌ای از تاریخ خود از حافظه‌ها و اذهان پاک می‌شود که این شناسنامه و حافظه ابزار ویژه خود را دارد که به صورت دست‌افزارهای سنگی و فلزی تراشیده و نتراشیده، ساخته و ناساخته، تندیس‌ها و یادمان‌های کوچک و بزرگ، سنگ‌نوشته‌ها، مکتوبات و حتی روایات شفاهی و فرهنگ عامه جلوه می‌کند و بشر از دیرباز در گردآوری و نگاهداری آنها کوشیده است.
موزه یکی از مکان‌هایی است که بشر برای حفظ دستاوردها و داشته‌های فرهنگی خود از آن استفاده می‌کند و در واقع موزه به حفظ شناسنامه بشر و تقویت حافظه جمعی کمک می‌کند.
در استان فارس از دیرباز موزه‌های بسیاری ایجاد شده که تا شناسنامه و هویت تاریخی این مرز و بوم به بهترنین شکل ممکن حفظ شود و این تاریخ به نسل‌های بعد نیز منتقل شود.
موزه هخامنشی در مجموعه جهانی تخت‌جمشید
ساختمان موزه تخت‌جمشید قدیمی‌ترین بنای ایران است که بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته است. این بنا یکی از مجموعه کاخ‌های تخت‌جمشید است که حدود 2500 سال پیش توسط سلسله هخامنشی بناشد. قسمت‌هایی از این بنا که در حال حاضر به عنوان موزه مورد استفاده است شامل یک ایوان، دو گالری و یک تالار است.
در ایوان موزه که در سمت شمال ساختمان واقع شده و ورودی موزه در آن قرار دارد دو جرز شامل دیوار اطاق و ایوان، پایه ساختمان که از سنگ و آجر ساخته شده و سنگی بزرگ و یکپارچه به ارتفاع تقریبی هشت متر و عرض 1.20 متر به وزن حدود 80 تن در جلو و طرفین قرار دارد.
هر یک از این دو جرز بزرگترین سنگ یک‌پارچه‌ای است که در تخت‌جمشید به کار رفته است. سقف ایوان را هشت ستون چوبی با سر ستون‌های گاو دوسر نگه می‌دارد. پایه این ستون‌ها اصلی و به شکل زیبا و بسیار جالب از سنگ خاکستری حجاری شده است.
برخی از آثار دوره هخامنشی که در قفسه‌های تالار هخامنشی قرار دارد عبارتند از مهره‌های دوره هخامنشی: در سال 1337 هشت مهره چشم ساده به رنگ‌های زرد، سیاه، قهوه‌ای روشن و قهوه‌ای تیره در اندازه‌های مختلف به قطر 3،4،5،6 سانتی‌متر که در تخت‌جمشید به دست آمده‌اند و گل‌نبشته‌های تخت‌جمشید که در سال 1313 تعداد 30 هزار گل‌نبشته در اتاقی از هخامنشیان که درِ آن تیغه شده بود یافت شد که اسناد خزانه تخت‌جمشید و بیشتر در اندازه 2 در 4 در 8 سانتی‌متر است.
بر این گل‌نبشته‌ها با خط ایلامی اسناد را نوشته‌اند. چشم گاو و گوش گاو سنگی، پنجه و سر شیر از سنگ لاجورد، مگس پران، خنجر ، شمشیر ، سرنیزه ، پیکان ، قرقره بالابر فلزی، بشقاب، سینی، لیوان، گلدان و هاون سنگی، قسمتی از پرده‌های سوخته تخت‌جمشید، گل میخ طلا، کتیبه حرم خشایار شاه با ترجمه به زبان فارسی و انگلیسی، کُرنا یا شیپور، مِجمر یا آتشدان فلزی، خشت لاجوردی پیدا شده در سال 1334، زینت‌آلات طلا و نقره و غیره از دیگر مواردی است که در موزه هخامنشی نگهداری می‌شود.
از دیگر اشیای تالار هخامنشی می‌توان به پیکره شکسته سنگی دو گاو، مجسمه نیمه تمام سگی که نشسته در سال 1332 در تخ جمشید کشف شد، پنجه عقاب، جای پاشنه در، ته ستون، شال زیر ستون با کتیبه‌ای در سه خط، سه ستون هخامنشی، سرستون گاو، مجسمه سنگی کوچک نیم تمام، خمره‌های بزرگ سفالی، نقش یک نفر که زنبه یا زنبقی را حمل می‌کند و غیره اشاره کرد.
موزه تخت‌جمشید در روز 28 اردیبهشت 1381، مصادف با 18 ماه مه 2002 همزمان با روز جهانی موزه افتتاح شد.
موزه ساسانی
ضرورت تشکیل موزه‌ای متناسب با ارزش‌های عصر ساسانی در مجموعه‌ای به همین نام که قدمت آن به سال 260 میلادی می رسد در سال 1317 شمسی توسط پروفسور گیرشمن مطرح شد.
ساختمان این موزه از دو بخش تشکیل شده که بخشی متشکل از یک سالن بزرگ به مساحت 91 متر مربع و بخش دیگری که خود یک بنای تاریخی محسوب می‌شود. این موزه در سال 1317 تأسیس شد و بعدها به عنوان مقر هیئت حفاری مورد استفاده قرار گرفت.
در حال حاضر اشیای موجود در موزه شامل قطعاتی از موزائیک‌های ایوان، موزائیک و گچبری‌های کاخ‌ها، سنگ‌های حجار شده، کوزه و سفال‌های عصر ساسانی و دوره اسلامی است که طی 10 فصل کاوش در قسمت‌های مختلف به دست آمده است.
موزه کریم‌خان زند که اشیا و آثار آن به دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تا دوران معاصر تعلق دارد از دیگر موزه‌های استان فارس است که اشیا و آثار پیش از تاریخ شامل سفالینه‌ها، مفرغینه‌ها، ابزار و ادوات شکار، جنگ و زینت‌آلات است. از سفالینه‌ها می‌توان به سفال‌های هزاره دوم پیش از میلاد که از حفاری‌های علمی «تل ضحاک» فسا به دست آمده اشاره کرد و در میان مفرغینه‌ها باید به اشکال ترکیبی انسان و حیوان، بت‌ها و علامت‌های نذری لرستان اشاره کرد که در هزاره اول پیش از میلاد آفریده شدند.
مسکوکات و سکه‌هایی از زمان تمدن هخامنشی و ساسانی تا عهد حاضر مجموعه ای با ارزش را تشکیل داده که از اهمیت ویژه برخوردار است.
از قرون نخستین اسلامی قرآن‌ها و ظروف سفالی ارزشمند در موزه وجود دارد. یکی از قرآن‌ها به خط کوفی و بازمانده از قرن سوم هـجری قمری است که روی پوست آهو نوشته شده و بعضی از صفحات آن مُطّلا است. علاوه بر این قرآن‌های بسیار نفیس و ارزشمند آثاری از قرون هفتم و هشتم هـجری قمری نیز در این موزه نگهداری می‌شود.
از میان ادوات فلزی با ارزش‌ترین آنها شمشیر شاه صفی و کریم‌خان زند است. این شمشیرها از فولاد ساخته شده و دسته آنها از عاج است. خلاقیت هنرمندان صفویه، زند و قاجار از آثار لاکی همچون جعبه آرایش، قاب آینه، قلمدان و جلد کتاب چشم را خیره می‌کند. علاوه بر نقاشی‌های سطوح داخلی عمارت، تابلوهای رنگ و روغن که روی بوم نقاشی شده، فضای طاقچه‌ها را پر کرده است.
موزه قاجار در عمارت نصیرالملک
موزه قاجار که در عمارت تاریخی نصیرالملک راه‌اندازی شده به آثاری از دوره قاجار اختصاص دارد. این آثار گونه‌های متنوعی از کاسه‌های چینی منقوش، جعبه‌های لاکی، مرقـّعات و نامه‌های خطی، پوشاک سنتی، قاب‌های آینه، جلد کتاب و ظروف فلزی و غیره را در بر می‌گیرد.
موزه نظامی عفیف‌آباد
این موزه نظامی که در عمارت تاریخی عفیف‌آباد قرار دارد توسط سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال 1370 افتتاح شد. این موزه سیر تحول سلاح‌های سرد و گرم شامل سلاح‌های خودکار و نیمه‌خودکار، شمشیر، نیزه، خنجر، کلاه‌خود، زره، تفنگ‌های سرپر و شکاری و انواع مسلسل و غیره از دوره صفویه تا انقلاب اسلامی ایران را به نمایش گذاشته است.
از جمله آثار قابل توجه در این موزه می‌توان به تفنگ تک‌لول فتحعلی‌شاه قاجار، تفنگ دولول ناصرالدین شاه، تفنگ موزر اهدایی امپراتور آلمان به مظفرالدین شاه و تفنگ موزر اهدایی دولت فرانسه به مظفرالدین شاه، مسلسل رئیسعلی دلواری و مجموعه تفنگ‌های میرزا کوچک‌خان جنگلی و یارانش اشاره کرد.در فضای باز این باغ نیز توپ‌های ساخت ایران از دوره‌های مختلف به نمایش در آمده است.
موزه سنگ‌های تاریخی هفت‌تنان
موزه سنگ در تکیه هفت‌تنان از بناهای کریم خان زند، در دامنه کوه تخت ضرابی یا کوه چهل مقام ایجاد شده است.از دیدنی‌های این عمارت تالاری است که سقف آن بر دو ستون بزرگ یکپارچه استوار شده و در طاقچه‌های بالایی آن پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهکارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می‌شود.
این مجموعه در سال‌های 1336 و 1337 شمسی توسط نقاش و هنرمند شادروان «محمد باقرجهان‌میری» تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس به ترتیب عبارتند از درویشی با تبرزین و کشکول، نقش حضرت موسی(ع) در حال شبانی، منظره شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش حضرت ابراهیم(ع) و نقش درویشی جوان. سنگ‌های موجود دراین موزه متعلق به سده‌های سوم تا یازدهم هـجری قمری است که با انواع خطوط کوفی، ثلث، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق-نسخ و غیره به طرز زیبایی تزئین شده است.
موزه شاهچراغ(ع)
موزه شاهچراغ(ع) از آثار وقفی مردم به این آستانه مبارک تشکیل شده است و وسایل شخصی شهید محراب آیت‌الله دستغیب، از جمله پوشاک، دفتر و غیره نیز در یک رواق به نمایش گذاشته شده است.
آثار موزه حضرت شاهچراغ(ع) شامل مجموعه‌ای از قرآن‌های مجید و نسخ خطی، آثار سفالی از دوره پیش از تاریخ و دوران اسلامی، چند نمونه ظرف سنگی پیش از تاریخ، پارچه و پرده سوزن‌دوزی، آثار شیشه‌ای شامل انواع لاله، چراغ، شمعدان و انواع گلاب‌پاش و غیره، ظروف چینی، ظروف فلزی شامل آفتابه، لگن، پیه‌سوز، سینی، قندیل برنجی و غیره و تعدادی مجسمه کوچک است.
از اشیای قابل توجه در این موزه دو لنگه در قدیمی حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) است که سال 1289 هـ.جری قمری توسط «ظل‌السلطان» به آستان مبارک هدیه شد. این در که ارتفاع آن سه متر و عرض آن دو متر است از چوب گردو ساخته و با نقره روکش شده است.
موزه مردم‌شناسی باغ نشاط لارستان
این موزه مردم شناسی در باغ نشاط لارستان واقع است. در حمام موزه تندیس‌هایی با لباس‌های سنتی قرار گرفته و در بخشی دیگر از موزه اشیاء تاریخی از لوازم زندگی مردم در تاریخ گذشته لارستان از جمله سفال، ابزارآلات کشاورزی، لوازم خانگی و غیره به نمایش گذاشته شده است.
موزه آب در آب انبار وکیل شیراز
در این موزه با توجه به کاربری اصلی بنا، سازه‌های آبی از دوران‌های مختلف تاریخی به شکل ماکت به طرز زیبایی به نمایش درآمده است که شامل 10 ماکت و 25 تصویر است.
موزه سنگ و گوهر دریای نور
این موزه با حمایت اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان فارس و مشارکت بخش خصوصی در بهمن ماه سال 88 در شیراز راه‌اندازی شد. در این موزه که در یکی از فرعی‌های خیابان عفیف‌آباد شیراز قرار گرفته است بازدیدکنندگان می‌توانند گالری زیبایی از سنگ‌های قیمتی و جواهرآلات و نحوه تراش سنگ‌ها و دست‌ساخته های زیبایی از سنگ‌ها از جمله انواع گوشواره، انگشتری، گردن‌بند، دستبند و دیگر زیورآلات را تماشا کنند.
موزه مردم‌شناسی کازرون
این موزه در یکی از قدیمی‌ترین دبیرستان‌های شهر کازرون به نام شاپور واقع در خیابان شریعتی راه‌اندازی شده است. ساختمان این موزه متعلق به 1316 هجری شمسی است که بر اساس نقشه کاروانسراهای قدیمی طراحی و ساخته شده است. اشیاء این موزه شامل تمام ابزار و ادوات مرتبط با زندگی مردم، اشیاء سنگی، انواع هاون، اشیاء فلزی، ظروف غذاخوری، سفال، ابزارآلات مورد استفاده مردم در دوره‌های تاریخی، تندیس هنرمندان صنایع دستی، انواع صنایع دستی، هنرهای سنتی کازرون، ابزار و ادوات کشاورزی و درب‌های قدیمی است.
موزه ساسانی بیشاپور
موزه تخصصی ساسانی بیشاپور در مجموعه تاریخی بیشاپور و در 23 کیلومتری غرب شهر کنونی کازرون قرار گرفته است. فکر ایجاد موزه‌ای تخصصی که در برگیرنده اشیاء تاریخی و کشف شده از مجموعه تاریخی بیشاپور باشد از مدت‌ها قبل سبب شد که اداره کل میراث فرهنگی استان فارس در فکر ساخت و ایجاد موزه‌ای در خور و شایسته برای شهرستان کازرون باشد. این موزه در برگیرنده اشیاء سفالی، کتیبه، انواع مهر انواع سکه و غیره است.
موزه مردم‌شناسی دوان
ساختمان این موزه و حمام قدیمی در روستای دوان یکی از بناهای تاریخی ثبت شده شهرستان کازرون متعلق به دوره قاجار است که پس از مرمت و به کمک خیران محلی به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است. این موزه در برگیرنده تمام اشیاء تاریخی، انواع سنگ، اشیاء و لوازم مرتبط با زندگی اهالی روستای دوان بوده است. روستای دوان در 9 کیلومتری شهر کنونی کازرون واقع شده است.
موزه سنگ کازرون
این موزه در بقعه شیخ امین‌الدین تبلیانی که یکی از بناهای شاخص قرن 8 هجری کازرون است راه‌اندازی شده است. در این موزه به دلیل تخصصی بودن تمام اشیاء سنگی شامل انواع سنگ قبر از قرن 3 هجری به بعد، انواع پایه ستون، انواع هاون، سنگاب، ابزار و ادوات سنگی مورد استفاده مردم نگهداری می‌شود. موزه سنگ کازرون در ضلع شمالی شهر کازرون در کنار بولوار امین‌الدین واقع شده است.
موزه عبرت
این موزه در طبقه دوم ساختمان باغ عفیف‌آباد به نمایش گذاشته شده است. این طبقه دارای اتاق‌های همایش، رختکن، نشیمن، مطالعه، سالن پذیرایی و قمار است. بسته به کاربرد هر اتاق، میز و صندلی‌های مخصوص و متناسب با رنگ دیوارها جا داده شده‌اند و زیبایی این اتاق‌ها را فرش‌های نفیس دو چندان کرده است.
از وسیله‌های موزه عبرت می‌توان گونه‌هایی از صندلی‌ها و میزهای چهارگوش، گرد و مرمرین که به سبک روزگار لوئی چهاردهم و پانزدهم ساخته شده است اشاره کرد.
از سازهای موسیقی این موزه پیانوی مربوط به جشن 2500 ساله زمان پهلوی است که متعلق به شخص فرح پهلوی بود. این پیانو قدمت صد ساله دارد. این موزه در طبقه دوم باغ عفیف‌آباد قرار دارد.
امروز همزمان با روز جهانی موزه‌ها بازدید از موزه‌های استان فارس و تمام اماکن تحت پوشش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رایگان است.
عجب ایرانی داریم خداییش!باید با افتخار بگم :
(من یه ایرونیم)
