تاسوعا مقدمه ای جانکاه برای ورود به عاشورا است که صحرای سوزان کربلا در این روز شاهد تحولات بزرگی نظیر بشارت جنت به اصحاب از سوی سید و سالار شهیدان و اتمام حجت با سپاه کینه توزان کوفی است.
اصحاب اباعبدالله الحسین (ع) خود را برای نبردی نابرابر در برابر تمامی کفر آماده می کنند و هر کدام نجواهای عاشقانه ای به شوق جنگ در رکاب پسر رسول خدا (ص) دارند. همه لحظه شماری می کنند تا وعده ارباب شهیدان برای روز دهم درباره شهادتشان تحقق یابد تا خونشان در راه دین خدا بر خاک سوزان کربلا جاری شود.
تاسوعا روز دلدادگی ها، وداع های جانسوز، بشارت های بهشتی و عاشق پیشگی فدائیان خاندان رسول اعظم (ص) است که درس های بسیاری برای امروز و فردای ما دارد که استقامت برای اعتلای کلمه حق از اصلی ترین آنهاست.
هزار سال گذشته است از حکایت مجنون و هنوز مردم صحرانشین سیه پوشند. از روزی که واقعه جانگداز، جانسوز و جهانسوز عاشورا در محرم سال 61 هجری اتفاق افتاد، احوال گروهی از خلایق را دگرگونی دیگری حاصل آمد.
تأثیری که واقعه عظیم کربلا بر فرهنگ مسلمانان گذاشت بر کسی پوشیده نیست. امروزه مسلمانان و به ویژه شیعیان، فرهنگ عاشورا را با فرهنگ بومی خویش آمیخته اند.
بررسی فرهنگ و رفتار عامه مردم بیانگر این مطلب است که گاه فرهنگ عاشورا چنان با فرهنگ بومی هر منطقه ممزوج شده که به هیچ وجه انفکاک آن میسر نیست.
آیین های ماه محرم و به ویژه مراسم روز های تاسوعا و عاشورا در ساوجبلاغ و روستاهای تابعه آن همانند سایر مناطق کشور با شور و حال خاصی برگزار می شود.
مردم شهرستان ساوجبلاغ پیش از شروع ماه محرم با سیاه پوش کردن شهرو روستا ، خود را برای عزاداری امام حسین(ع) آماده می کنند، همچنین برپایی خیمه ها و تکیه های عزاداری و ایستگاه های صلواتی در نقاط مختلف، چهره معنوی خاصی به شهرستان می بخشد
از ابتدای ماه محرم مراسم عزاداری و روضه خوانی در مساجد و زینبیه ها به طور منظم برگزار می شود. پس از اتمام عزاداری و روضه خوانی در مساجد، مراسم سینه زنی و زنجیرزنی توسط هیات های عزاداری در محل حسینیه ها و خیابان های اصلی روستاهای کهن این شهرستان تا حدود نیمه های شب ادامه می یابد.
این مراسم در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسد. در این روزها تمامی افراد منسوب به روستا ها، در هر نقطه از کشور باشند، سعی می کنند در آیین های عزاداری روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در روستای خود شرکت نمایند.
دسته عزاداری، معادل هیأت است. امروزه در شهرها، هیأت های عزاداری تحت عناوین خاص به عزاداری می پردازند، ولی در روستاها هنوز شکل سنتی آن تا حدود زیادی حفظ شده و مجموعه عزاداران هر روستا، به دسته آن روستا معروف است.
یکی از مراسم هایی که از اهمیت معنوی بالایی دربین مردم از جمله آذری زبانان شهرستان برخوردار است، مراسم تشت گذاری است که به عنوان نماد سقای کربلا، رود فرات و آب دریغ شده از اهل بیت و یاران امام حسین(ع) در روز اول محرم با اجرای مراسم عزاداری خاص و قرائت دعا به صورت تبرّک بین عزاداران توزیع می شود.
هنر تعزیه در ایران برای انتقال پیام و مفهوم عاشورا به نسل های بعد، از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. طی قرن های متمادی عاشقان اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) با زبان تعزیه، قیام و نهضت عاشورا را برای مردم تشریح و تبیین کرده اند و این فرهنگ غنی در شهرستان ساوجبلاغ قدمت چند صد ساله دارد.
برگزاری مراسم تعزیه و نمایش واقعه عاشورا از دیگر مراسمی است که اغلب در شهرستان های البرز به ویژه روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ برگزار می شود.
حسینیه اعظم در این روستا که یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ومذهبی استان البرز و شهرستان ساوجبلاغ محسوب می شود در ایام ماه محرم مملو از عزاداران امام حسین(ع) است که به برگزاری مراسم عزاداری و سینه زنی و نمایش تعزیه می پردازند.
مراسم شیرخوارگان و سه ساله های حسینی از جمله برنامه هایی است که توسط مادران، کودکان و شیرخواره های سراسرشهرستان برای به نمایش گذاشتن مظلومیت حضرت علی اصغر(ع) و حصرت رقیه(س) برگزار می شود.
با نزدیک شدن به تاسوعا و عاشورای حسینی شهرها و روستاها حال و هوای دیگری به خود می گیرد و همه در تلاش هستند تا به نحوی ارادت خود را به امام حسین (ع) ابراز کنند.
تجمع بزرگ عاشورائیان در روز هشتم محرم از برنامه این ایام در شهرستان است . در این روز مردم و هیئت های عزاداری در کنار هم با زمزمه نواهای حسینی و تشکیل دسته های سینه زنی به سوگواری امام حسین(ع) می پردازند. حمل بیرق که نمادی از علمداری حضرت ابوالفضل(ع) در نبرد عاشوراست، توسط جوانان که با شور و شوق حسینی در آسمان برافراشته می شود واقامه نماز ظهر عاشورا توسط مردم و عزاداران را می توان از زیباترین جلوه های این روز بزرگ بیان کرد.
استان البرز یکی از قطب های مهم اجرای تعزیه در کشور است که از دیرباز توانسته جایگاه خودرا در بین مردم پیدا کند .
یکی از مناطقی که در استان البرز تعزیه آن شهرت دارد روستای برغان ساوجبلاغ است.
برای اثبات سخنان به حسینیه برغان در شهرستان ساوجبلاغ میرویم که با بیش از 5 قرن قدمت از جمله تکیه های مشهور کشور پس از تکیه دولت تهران است که سالهاست پذیرای گروه های تعزیه در ایام محرم است.
قدمت تعزیه خوانی در این استان تا آنجایی است که همه ساله قشرهای مختلفی از داخل و خارج از کشور برای تماشای آن خود را به حسینیه اعظم برغان شهرستان ساوجبلاغ استان البرز می رسانند.
تعزیه که شروع شد فغان به اوج می رسد و آنقدر پیش می رود که اشقیای سرخ پوش هم سینه زن حسین می شوند.
این بخشی از حال و هوای این روزهای تعزیه شهرستانهای استان البرز است.این هنر اصیل و معنوی در شهرها و روستاهای استان البرز نه تنها به دست فراموشی سپرده نشده بلکه هرسال برشکوه و برگزاری آن افزوده می شود و این هنر به صورت موروثی از نسلی به نسل دیگر آموزش داده می شود و عریضه های تعزیه از دوران صفویه برای تعزیه گردانان این استان به یادگار مانده است.
هنر تعزیه ابزار خوبی برای انتقال مفاهیم و دیدگاه عاشورا است که قرن ها درمیان شیعیان رواج داشته است.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان ساوجبلاغ می گوید : هنر تاریخی تعزیه خوانی روستای برغان دارایی قدمت چند صد ساله بوده که در این روستا برگزار می شود .
علیرضا طهماسبی اظهار داشت : مکان تعزیه بنای تاریخی و فرهنگی حسینیه است که این بنا در دوره صفویه احداث شده ، بنا دارای رواق هایی در میان سرا است و همچنین ایوان رفیع برای برگزاری مراسم تعزیه دارا می باشد.
وی گفت : در سر ستون سال ساخت بنا را 930 هجری قمری ذکر کرده و به شماره 10824 در سال 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .
طهماسبی در خصوص هنر تعزیه برغان افزود : این آیین چند صدساله تعزیه برغان نام تعزیه خوان های مشهوری چون علی اکبر برغانی و میرزا ابوالقاسم بکایی به چشم می خورد که از بزرگان این عرصه بوده اند و تعزیه حضرت علی اکبر با ام لیلا از بخش های بسیار زیبایی بوده که این هنرمندان اجرا می کردند.
رئیس اداره میراث فرهنگی ساوجبلاغ گفت : از دیگر مراسم های برغان سیاه کوبی حسینیه با مراسم خاص و همچنین آیین نذر ریشه است که از جوانه گندم سمنو پخته میشود و دراین ایام بصورت نذر در میان همسایگان پخش می کنند و البته این آیین سنتی در فهرست میراث ناملموس (معنوی) به ثبت رسیده است.
وی در پایان گفت : مدت زمان اجرایی تعزیه روستای برغان به مدت ده روز ابتدای محرم می باشد.
