روزهای پایانی ماه ذیحجه از قرن ها پیش، زمانی برای آغاز آیین های عزاداری سرور و سالار شهیدان در بین مسلمانان به ویژه شیعیان جهان از جمله منطقه آذربایجان بوده که نشان دهنده عشق و ارادت تمام نشدنی مردم آزاده دنیا به اباعبدالله الحسین (ع) و سوگواری عاشورایی است.
در این میان همواره عزاداری های مردم آذربایجان در کشور و منطقه، زبانزد بوده و همواره به نشانه ای برای عمق ارادت آذری ها به خاندان عصمت و طهارت (ع) تعبیر می شود.
مردم شهرستان سلماس نیز از جمله ارادتمندان به خاندان اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) هستند که از روزهای پایانی ماه ذیحجه و در مدت حدود دو ماه عزاداری های خود را برگزار و شور حسینی را در راستای ارتقای شعور برخاسته از واقعه عاشورا نشان می دهند.
از جمله نخستین آیین های مردم شهرستان سلماس که همه ساله چند روز مانده به آغاز ماه محرم تکرار می شود، آیین اعلان عزای سرور و سالار شهیدان و اهتزاز پرچم حسینی در بالای گنبد مساجد و برخی از میادین شهری است.
در این آیین مداحان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به نوحه سرایی در خصوص شخصیت والای سرور و سالار شهیدان و کاروان حسینی می پردازند و همچنین در خصوص حضرت مسلم بن عقیل نیز نوحه سرایی می کنند.
با ورود به ماه محرم، مردم عزادار حسینی در قالب دسته ها و هیات های سوگواری در شب های ۱۰ گانه تا شب عاشورا، در مساجد، حسینیه ها و تکایا گرد هم آمده و به سوگواری برای شهدای کاروان حسینی می پردازند.
طبق آیین قدیمی از شب دوم ماه محرم تا شب دهم، هر شب به نام یک یا چند نفر از شهدای واقعه عاشورا نام گذاری شده و نوحه ها و روضه ها در حول محور آن شخصیت به اجرا در می آید.
در این مراسم عزاداری های مربوط به حضرت مسلم(س) در شب نخست، ورودیه به خاطر سالروز ورود امام حسین(ع) و یاران آن حضرت به کربلا در شب دوم، حضرت رقیه(س) در شب سوم، حضرت حر(س) و فرزندان مسلم(س) در شب چهارم، حضرت عبدالله ابن حسن(س) و یاران غیرهاشمی در شب پنجم، حضرت قاسم بن حسن(س) در شب ششم، حضرت علی اصغر(س) در شب هفتم، حضرت علی اکبر(س) در شب هشتم، حضرت ابوالفضل العباس(س) در شب نهم و حضرت امام حسین(ع) در شب دهم اجرا می شود.
البته روزهای پس از عاشورا نیز بیشتر به اسرای کربلا، حضرت زینب (س)، حضرت امام زین العابدین(ع) و شام غریبان شهدای کربلا در نظر گرفته می شود.
از جمله آیین های ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) در شهرستان سلماس، زنجیرزنی در رثای شهادت امام حسین(ع) و یاران با وفای آن حضرت است به طوری که در بسیاری موارد، هیات های عزاداری زنجیرزنی در صف های طولانی منظم در خیابان های مرکزی شهر حضور می یابند و به زنجیرزنی می پردازند.
پخش نذری های مختلف از جمله شیر نذری، چای نذری، کیک های نذری، صبحانه ها و غذاهای نذری از جمله دیگر آیین هایی است که رونق خاصی در دهه نخست ماه محرم در آذربایجان غربی دارد و همه ساله نیز بر رونق آن افزوده می شود.
این در حالی است که به طور معمول هیات های عزاداری در هر شب از شب های دهه نخست ماه محرم، میزبان یکی از اعضای هیات یا خانواده های محله خود می شوند و این امر به خاطر نذر اهالی آن خانه اتفاق می افتد.
برپایی سفره ها و مرثیه ها در منازل مختلف و با محوریت حضور بانوان در کنار آیین های ختم زیارت عاشورا تا اربعین حسینی نیز در دهه نخست ماه محرم در آذربایجان غربی پررونق است.
علاوه بر مساجد، بقاع متبرکه و آستان مقدس امامزادگان نیز در ایام دهه اول ماه محرم، میزبان عزاداری های سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) می شود.
این حضور در روز تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسد و تمامی دسته های عزاداری بعد از ظهر به سمت امامزاده ها و آرامستان های شهر حرکت می کنند.
برگزاری مراسم تعزیه و شبیه خوانی واقعه شهادت امام حسین(ع) و برخی دیگر از شهدای روز عاشورا از جمله دیگر آیین هایی است که با حضور پرشور مردم با محوریت مساجد و در برخی موارد توسط گروه های حرفه ای تئاتری در شهرستان سلماس جرا می شود که در این خصوص، سال به سال شاهد افزایش مکان های برگزاری تعزیه ها هستیم.
اوج عزاداری های مردم شهرستان سلماس در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی است که در این روز با تدابیر ویژه ترافیکی، چندین خیابان از سطح شهر سلماس به عزاداری می پردازند.
