این آتشکده در پانزده کیلومتری شهرستان اردکان، در دامنه کوه های کم ارتفاع و بدون پوشش گیاهی واقع شده است. بنا به توصیف فرهنگ بهدینان، زرتشتیان بر این اعتقادند که "هریشت" محل غایب شدن یکی از کتیزهای بانوی "یزد گرد ساسانی" است.
زرتشتیان هر سال، در روز هجدهم نوروز به این محل می آیند و به زیارت، جشن و پایکویی می پردازند.
پیرنارسون
زیارتگاه "پیرنارسون" یا "نارسونه" در جاده قدیم یزد- مشهد، در میان ارتفاعات شهرستان های یزد و خرانق قرار دارد. این محل مورد احترام پیروان مذهب زرتشتی است و هر سال، شماری از زرتشتیان به این محل می آیند و به اعمال مذهبی خود می پردازند.
چک چک یا پیر سبز
این آتشکده در چهل و هشت کیلومتری شهر یزد، در جاده طبس و در میان کوه های "اردکان" و "انجیره" قرار دارد. چون از شکاف کوه های صخره ای پوشیده از سبزه آن، همواره آب می چکد، این محل به "چکچو"، "چک چک" معروف شده است. زرتشتیان این محل را "پیرسبز" می نامند.
پیرنارکی
پیرنارکی، یکی از مهم ترین زیارتگاه های زر تشتیان ایران است که در پانزده کیلومتری شهرستان مهریز و در دامنه کوهی به همین نام قرار دارد. بنا به روایت زرتشتیان پیر نارکی، محل غایب شدن شاهزاده "نازبانو" خواهر "شهربانو"- همسر امام حسین (ع) – و دختر "یزد گرد سوم" است. او در یکی از جنگ ها، به این منطقه دور افتاده پناه آورد و در همین مکان به حق تعالی پیوست.
در این زیارتگاه، چشمه آب و چند درخت کوهستانی دیده می شود و اطراف آن، خیله های زرتشتیان قرار دارد. همه ساله زرتشتیان سراسر ایران، دوازدهم تا شانزدهم مرداد ماه را وقف زیارت این پیر می کنند.
در تحقیقات باستانی شناسی اخیر، جاده قدیمی دسترسی به این زیارتگاه از مسیر شهرستان تفت کشف شده است. طول این جاده ده کیلومتر و عرض آن چهار متر است. دیواره این جاده در بعضی از قسمت ها، تا ارتفاع یک متر، تماماً سنگ چین شده است. احتمالاً قدمت این جاده همزمان با پیدایش زیارتگاه پیرنارکی (بیش از هزار سال) است.
آتشکده زرتشتیان(آتش ورهرام یزد)
بنای آتشکده زرتشتیان- مشهور به آتش ورهرام یزد- در آبان ماه سال 1313هجری شمسی با سرمایه اهدایی انجمن پارسیان هند در زمینی اهدایی با نظارت "ارباب جمشید امانت" ساخته شد.
ساختمان اصلی آتشکده دو متر بالاتر از سطح زمین و در وسط حیاط بزرگ مملو از درختان سرو و کاج، ساخته شده است. در محور ورودی بنا در ضلع جنوبی، حوض گرد بزرگی قرار دارد که نگاره فروهر و سرستون های سنگی عمارت در آن منعکس می شود.
اتاق نگهداری آتش مقدس، در وسط ساختمان (دور از تابش خورشید) قرار دارد و اطراف آن اتاق هایی برای نماز و نیایش طراحی شده است. معماری این آتشکده تا حدودی از معماری آتشکده های پارسیان هند تاثیر گرفته است.
بنا به روایتی، آتش موجود در این آتشکده که زرتشتیان آن را "آتش ورهرام" می نامند، حدود 1515 سال پیش از آتشکده "ناهید پارس" (پس از نقل مکان به چندین جای دیگری در استان یزد) به این مکان آورده شد و تاکنون این آتش خاموش نشده است. زرتشتیان یزد مراسم مذهبی، اعیاد، جلسات گردهمایی و سخنرانی خود را در این مکان برگزار می کنند.
پارس بانو- بونو پرس
این زیارتگاه در دامنه کوه های "میل نیزار" و"لای چقک" روستای "از رجوع" بخش عقدای شهرستان اردکان قرار دارد. این زیارتگاه همه ساله از اول تا پنجم تیر ماه، محل تجمع و زیارت زرتشتیان است.
دخمه زرتشتیان
در پانزده کیلومتری جنوب شرقی یزد، بربلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. در دامنه ضلع شمالی این کوه، تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود- معروف به خیله- دیده می شود.
قدیمی ترین آثار این محوطه، خیله ها و دخمه های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند.
دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکس های کوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان های به جای مانده از اجساد را داخل آن می ریختند.
پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می شد.
از دیگر دخمه های این استان می توان به دخمه چم (روستای چم، شهرستان تفت)، دخمه فیروزآباد (شهرستان یزد) و دخمه اردکان اشاره کرد.
منبع: کتاب میراث فرهنگی استان یزد
سلام خدمت دوستان یزدی من بزرگ ترین شهر زردشت جهان دوستان خیلی کم کاری میکنند که نمیگذارند زرتشتیان مطابق دینشان در خیابان بیایند (ارزو داشتم زرتشتی دنیا امده باشم تا این کار ها را مطابق دین انجام دهم) و من ناراحت می‌شوم که میبینم بعضی درتشیان خجالت می‌کشند که با لباس محلی حاظر در خیابان شوند واقعا همين است چه شد که ایرانیان اینگونه بر فرهنگ و آیین خود بیگانه شدند ..... برذمه دادن به حکام عرب یا تبلیغات شاه اسماعیل و یا سست بودن مبنای دین زرتشت .... وگرنه چگونه ممکن است مردمی باین سهل و اسانی دین پدران خود را واگذاشته و ایین عرب را بپذیرند با ان همه گذشته و تاریخ .... برایم عجیب است .... امروزه اگر بخاهند مثلا مسلمانان ایران را مجبور به ترک دین خود نمایند من اطمینان دارم همه سر بکشتن داده اما از دین خود عدول نمیکنند.... چون ایرانیان از دیرباز به فرّه ایزدی (فروهر) اعتقاد داشتند. به خاطر همین پس از سالها جور و ستم حکام عرب چیزی را که مطابق مذهب و باور قدیم یافتند آن را برگزیدند. و ىين مرم ايران چیزی شد که حتی خود اعراب تحمل آن را نداشتند، و از خود دفع کردند. تعجب میکنم از اینکه مسلمون هامیگن دینشون کامله ولی بلدنیستن به دین بقیه احترام بزارن وکسیو که دینش روخودش انتخاب میکنه رواعدام میکنن واسمشو میزارن مرتد وکافر....درحالی که کوروش کبیر که یک زرتشتی هستش توهیچ جای تاریخ نیومده که به فرهنگ یادین کسی بی احترامی کنه... درانتظار ایرانی ازاد هستیم ایرانی که به هویت خودش برگرده جاویدباد ایران ما..... سلام من از آتشکده های زرتشتیان بازدید کردم و واقعا باعث افتخار ایران و ایرانی هست ضمنا یکی از افتخارات شهرستان زیبای مهریز که من هم ساکن این شهر هستم آتشکده ی تاریخی و بی نظیر پیرنارکی هست.باتشکر از مطالب خوبتون. جالب است که به معماریه ایران هم لقب معماریه اسلامی میدن یعنی میگن اسلام این معماری رو آورده در صورتی که با توجه به بناهای مذهبی زرتشتیان میشه فهمید ربطی به اسلام نداره ایرانی بودن و فرهنگ ایرانی رو همه ایرانیا دارن و اول ایرانی بودنه که تاثیر گذاره و بعد دین و مذهب خیلی خوشحال شدم که نازه فهمیدم پیر نارکی چه مکانی هست وبرای دوستانی که دین زردتشت دارن ارزوی سلامتی وتندرستی را از خدای متعال خواستارم