به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، در این آیین که از اولین ساعات صبح امروز (تاسوعا) با نام «شام پایلاما» به زبان محلی و آذری و توسط دستجات و گروهای عزاداری به صورت گروهی و انفرادی انجام می‌شود عزاداران در روزهای اوج عزای سید و سالار شهیدان حضرت سیدالشهدا (ع) به یاد 41 منزلگاهی که شهدای نینوا طی کردند به یاد سقای نینوا شمعی را در 41 مسجد شهر اردبیل روشن می‌کنند تا در این روز عشق و اراداتشان را به حضرت سیدالشهدا (ع) نشان دهند.
این آیین حسینی که همراه با جلوه‌هایی زیبا از اشک و آه و گریه و ناله در رثای حضرت سیدالشهدا (ع) است، در اردبیل حال و هوای خاص دارد، به طوری که اکثر اردبیلی‌ها به رسم دیرین در این آیین معنوی حاضر شده و با حضور در مساجد محلات ششگانه اردبیل در کنار عرض ارادت به امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) شمع‌های خود را در مجمری که تدارک دیده شده است روشن می‌کنند تا نشان دهند که در سوگ ماتم آل‌الله همچنان متألم و ناراحت هستند.
اوج عزاداری اردبیلی که در روز تاسوعا و عاشورای حسینی است همه دستجات عزادرای شامل محلات ششگانه و شعبات آن بعد از ظهر به بازار آمده و در جلوی سقاخانه اردبیل که محل پخش نذورات نیز است به سینه‌زنی، زنجیرزنی و لبیک‌گویی به ندای «هیهات مناالذله» اباعبدالله حسین می‌پردازند و اوج ارادت قلبی شان را به ساحت قدسی سیدالشهدا (ع) نشان می‌دهند.
این آیین معنوی که همراه با زنان و مردان سیاه پوش عزادار است تا پاسی از شب در مساجد و محلات مختلف اردبیل ادامه پیدا می‌کند و جالب اینجاست که عده‌ای نیز به نیتی که دارند با پای پیاده سعی در برگزاری آیین شمع‌گردانی دارند تا در ورودی مساجد که طشتی تدارک دیده شده است بتوانند شمع‌های خود را نیت خالص خود روشن کرده و به معنای واقعی در طریق مکتب حسینی عرض ارادت کنند.
این رسم دیرین اردبیلی‌ها را به عنوان خواستگاه تشیع و مرکزیت تبلور و تجلی شور و عشق حسینی و میراث‌دار فرهنگ عاشورایی مردم از گذشته تاکنون در عرض ارادت خالصانه به امام حسین (ع) سالار شهیدان و حضرت ابوالفضل عباس و یاران باوفاشان را نشان می‌دهد و از این روست که اردبیل را پایتخت حسینیت نامیدند.
تمام این ارادت و سرسپردگی با برگزاری آیین‌های نمود پیدا می‌کند و هزاران نفر از مناطق مختلف کشورمان نیز برای مشاهده و شرکت در این آیین‌ها در اردبیل در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی حضور پیدا می‌کند.
این آیین و آداب و رسوم معنوی و مذهبی از گذشته سینه به سینه به نسل‌ها منتقل شده به طوری که حتی برخی از مناطق به اقتباس از اردبیل چنین آیین‌هایی را در ماه محرم برگزار می‌کنند.
در این روز در کنار آیین شمع‌گردانی، بازار احسانات و توزیع آش‌های نذری، شربت و چای و خرما نیز داغ است به طوری که در مساجد مختلف از شمع‌گردانان پذیرایی می‌شود.
یکی از پژوهشگران تاریخی و دینی استان اردبیل در این زمینه به خبرنگار فارس در اردبیل بیان کرد: در روز تاسوعا دستجات عزاداری اقدام به شمع‌گردانی می‌کنند که با برگزاری این مراسم سنتی عشق و ارادت به خاندان عصمت و طهارت در این روز به نقطه اوج می‌رسد.
بیوک جامعی تصریح کرد: در این آیین که از صبح تاسوعا در شهرها و نقاط مختلف استان اردبیل آغازشده و تا غروب ادامه می‌یابد عزاداران با دسته‌های شمع به مساجد مختلف محلات رفته و با روشن کردن شمع که در حقیقت نذری آنها محسوب می‌شود عشق و ارادت خود را به حضرت ابوالفضل عباس (ع) نشان می‌دهند.
وی با بیان اینکه این آیین سنتی بیش از هزار سال در اردبیل قدمت دارد، افزود: این مراسم که در زبان ترکی و محلی به نام «شام پایلاما» معروف است عزادارن حسینی بعد از هشت روز عزاداری در مساجد، خیابان‌ها و محلات در روزی که منتسب به علمدار کربلا حضرت عباس (ع) است اقدام به روشن کردن شمع کرده و در سوگ آن علمدار رشید بر سر و سینه می زنند.
پژوهشگر تاریخی و دینی استان اردبیل با بیان اینکه در 41 مسجد شهر اردبیل این آیین برگزار شده و شرکت‌کنندگان با نیتی خالص و با هدف برآورده شدن حاجاتشان شمع را روشن و برای شهدای کربلا نیز فاتحه و صلوات می‌خوانند، عنوان کرد: این آیین حال و هوای خاصی دارد.
جامعی یادآور شد: این مراسم نه تنها در اردبیل بلکه در سایر شهرها و امامزاده‌ها با حضور دسته‌ها و گروه‌های عزاداری با حال و هوای خاص برگزار می‌شود که شکل و محتوای آن معنوی همراه با سوز و شور و عشق حسینی است.
وی نظیر این آیین‌ها را در امامزاده سید سلیمان فخرآباد مشگین‌شهر، سید دانیال خلخال، مسجد قریب بیله‌سوار و دیگر مکان‌ها اعلام کرد و گفت: از نقاط برجسته این آیین حضور زنان در این مراسم است که زنان نیز در روز تاسوعا با حضور در مساجد و شرکت در آیین شمع‌گردانی ارادت خود را به شهدای کربلا اعلام کرده و با حضور در سقاخانه اردبیل اقدام به ادای نذر کرده و با روشن کردن شمع و گره‌بستن تکه پارچه‌ای به رنگ سبز و سیاه خواستار برآورده شدن حاجاتشان هستند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، جامعی در پایان سخنان خود اظهار کرد: اهالی اردبیل در حالی این مراسم را برگزار می‌کنند که بانوان چادر و لباس سیاه و مردان نیز جامه سیاهی را بر تن کرده و این آیین را به شایستگی برگزار می‌کنند.