اين موضوع به رغم اين كه اين روزها در تمام كشور با محدودیت منابع آبی به ویژه در بخش کشاورزی مواجه هستيم، در استان يزد به دلیل بحراني‌تر بودن اين وضعيت به مراتب داراي اهميت بيشتري است ولي با اني حال يزدي‌ها از سال‌هاي پيش در اين حوزه پيشرو بوده‌اند به نحوي كه هم‌اكنون يزد در بخش کشت‌های متراكم و گلخانه‌ای، جايگاه دوم كشور در توليدات اين بخش را در اختيار دارد.
اين در حالي است كه بخش اعظمي از توليدات گلخانه‌ای استان نيز به دليل كيفيت بالا به ديگر کشورهای دنیا صادر می‌شود و شاهد درآمدزايي خوب كشاورزان استان حداقل در اين بخش هستيم لذا با توجه به محدوديت‌هاي ذكر شده و بهره‌وري بيشتر اين نوع كشت، موضوع توسعه اين بخش از كشاورزي استان بر خلاف ساير بخش‌ها در دستور جهادكشاورزي استان است.
«محمدرضا وظیفه‌شناس» معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان با تاكيد بر لزوم توسعه کشت‌های متراکم در کشور به خبرنگار ايسنا مي‌گويد: با توجه به وضعیت کم‌آبی و خشکسالی و نيز شرایط خاک و اقليم كشور، چاره‌اي جز روی آوردن به سمت کشت‌های متراکم نداریم .
وی عنوان مي‌كند: هر چند عمدتاً کشت‌های گلخانه‌ای در محیط‌هاي بسته پلاستیکی يا شیشه‌ای در زمره‌ي کشت‌های متراکم به شمار مي‌آيند ولي کشت‌های متراکم در محیط‌های باز نیز قابل اجراست .
این مسئول در رابطه با مزیت کشت‌های متراکم مي‌گويد: در این نوع کشت حداکثر استفاده از یک زمین فراهم مي‌شود به عبارتي از کارایی و کیفیت خاک بهره‌ی بیشتری گرفته مي‌شود .
وي با بيان اين كه در اين روش كشت از افزایش و رشد علف‌های هرز جلوگیری و در مقابل امکان کشت همزمان دو یا چند محصول در یک زمین مهيا مي‌شود، تصریح مي‌كند: کشت‌های مختلط یا مخلوط به گونه‌ای هستند که محصولات به صورت متوالی یا همزمان در یک زمین کاشته می‌شوند .
افزايش بازدهي كشاورزي با كشت‌هاي متراكم
وظیفه شناس در اين باره اضافه مي‌كند: زمانی که محصولات به صورت متوالی کشت می‌شوند، در پایان دوره برداشت یک محصول، محصول دیگری کشت می‌شود. اما در کشت مختلط، محصولاتی که به نحوی با هم سازگاری دارند به طور همزمان کشت می‌شوند .
وی این کشت را نوعی الگو‌برداری از مراتع و طبیعت عنوان و در اين باره اظهار مي‌كند: كشاورز در اين روش می‌تواند محصولات باغی و زراعی مانند «انار و روناس»، «روناس و پسته»، «خیار سبز و کرفس»، « گوجه فرنگی و ریحان»، «خیارسبز، بامیه و بادمجان» را همزمان کشت کند و در پایان شاهد برداشت دو یا سه محصول باشد .
وظیفه‌شناس همچنين اظهار مي‌كند: اين در حالي است كه بخشی از گیاهان مانند انار، پسته و انجیر نيز دارای آفات مشترک هستند و نباید با هم کشت شوند يا برخی با هم سازگاری ندارند و به دلیل تاثیر سویی که بر هم وارد می‌کنند یا به نحوی تاثیر تهاجمی که بر یکدیگر دارند، قابل كشت در كنار يكديگر نيستند .
وی اهمیت این نوع سیستم را در افزایش بازدهی تولیدات کشاورزي و استفاده بهینه از انواع انرژی به ويژه آب مي‌داند و مي‌گويد: در این نوع کشت از زمان، مکان و انرژی به طور بهینه استفاده مي‌شود و اگر کشاورز به دلايلي مانند آفت متحمل خسارت در محصولي مي‌شود، محصول دیگری برای او خواهد ماند .
وی در مورد دیگر فواید این نوع کشت خاطرنشان مي‌كند: حتی محصولات پرآبخواه نیز در این نوع کشت از آب کمتری استفاده می‌کنند چرا که چند محصول در یک زمین کشت شده و میزان آب مورد نیاز آنها را تا حدود یک سوم کاهش می‌دهد .
جايگاه مطلوب كشت‌هاي متراكم كشور
این مسئول سهم کشت‌هاي گلخانه‌ای و متراکم کشورمان در دنيا را حدود 0.3 درصد اعلام و بیان مي‌كند: حدود ۱۲ هزار هکتار از اراضی ایران زیرکشت این نوع کشاورزی است و این میزان کشت از جایگاه قابل قبولی برخوردار است .
وی در مورد جایگاه استان در این نوع کشت، تصریح مي‌كند: استان یزد با حدود 1500 هکتار اراضی زیرکشت گلخانه‌ای و متراکم جایگاه دوم را در توليدات اين بخش دارد که با توجه به محدودیت بیشتر آبی، این کشاورزی و سطح زیرکشت باید با هدف افزایش ارتقای راندمان به ادازه مصرف یک مترمکعب آب برای تولید ۱۵ کیلوگرم محصول افزایش یابد .
وظیفه‌شناس در مورد وضعیت توليدات گلخانه‌ای استان نيز بيان مي‌كند: خوشبختانه بسیاری از محصولات گلخانه‌ای استان مانند خیارسبز از کیفیت و محبوبیت بالایی برخوردار هستند و به كشورهاي روسیه، کره جنوبي و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شوند .
وي در پایان با بيان اين كه كشاورزان می‌توانند محصولات کم آبخواه را در این نوع کشت جایگزین محصولات پرآبخواه کنند، مي‌گويد: كشاورزان می‌تواننند محصولاتی مانند زیره، زعفران و خاکشیر را جایگزین محصولات پرآبخواه کنند و آنها را در کنار محصولاتی مانند ذرت، سیب زمینی، گندم و جو به صورت مختلط در فضای باز کشت کنند تا علاوه بر افزایش چندین برابری راندمان توليد در اين بخش بازدهي اقتصادی بيشتري را در اين بخش شاهد باشيم.
صادرات 410 هزار تني توليدات كشت‌ها متراكم يزد
«سید جمال سجادی‌پور» رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد هم در گفت‌و گو با ایسنا به رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آبی استان اشاره و بر لزوم روي آوردن به کشت در فضای بسته و روش‌های نوین کشاورزی، به تغییر الگوی مصرف، استفاده از فناوری‌های نوین و افزایش صادرات در بخش كشاورزي تاكيد مي‌كند.
وی در مورد صادرات بخش كشاورزي يزد اين ميزان را ساليانه معادل 410 هزار تن عنوان مي‌كند و با بيان اين كه بخش اعظم اين صادرات مربوط به محصولات گلخانه‌اي استان است، تصريح مي‌كند: استان یزد با داشتن سهم 23 درصدی از تولیدات گلخانه‌ای كشور، رتبه دوم را در اين حوزه به خود اختصاص داده است .
این مسئول در اين باره از سطح زیرکشت 1420 هکتاري محصولات گلخانه‌ای در استان خبر مي‌دهد و بیان مي‌كند: این سطح تا سال 1400 با افزايش 730 هکتاري به 2150 هکتار خواهد رسید .
وی اضافه مي‌كند: با افزايش اين ميزان سطح زير كشت، تولیدات استان در اين بخش نیز از 409 هزار و 950 تن در حال حاضر به 630 هزار تن تا سه سال آینده خواهد رسيد.
سجادی‌پور در مورد میزان آب مصرفی در بخش تولیدات گلخانه‌ای نيز اظهار مي‌كند: هر چند تا سال 1400 شاهد کاهش 430 میلیون مترمکعب آب مصرفی در حوزه انواع کشت‌های کشاورزی خواهيم بود اما با توجه به سياست توسعه بخش گلخانه‌ای استان، مصرف 18 میلیون مترمکعب سال 95 اين بخش در افق پنج ساله به 27 میلیون مترمکعب در سال 1400 خواهد رسید .
بسیار خبری عالی و هشدار دهنده بود؛ واقعا چیزی که در مصرف بهینه آب دنیا از قبل به آن پرداخته ؛ لازم است با استناد به خبر هشدار کم آبی و الزام کشت متراکم و مختلط؛ بلافاصله به آن مسئولین التفات داشته باشند.