به گزارش «تابناک یزد»، سومین نشست از سلسله نشست‌های شب‌های فرهنگ یزد با عنوان شب فرهنگ و سنت‌های ماه رمضان و به‌منظور بررسی و بازخوانی آیین‌های دیرینه مردم یزد در ماه مبارک رمضان، سه شنبه شب به همت سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری با حضور جمعی از پژوهشگران عرصه فرهنگ و مردم‌شناسی در محل سالن اجتماعات مجتمع امام علی (ع) یزد برگزار شد.
زهره زنگنه در این برنامه آداب‌ورسوم مختلف مردم در ماه مبارک رمضان را یکی از مباحث مهم فرهنگی برشمرد و با اشاره به کتابی که با عنوان «رمضان در فرهنگ مردم» توسط سید احمد وکیلیان به رشته تحریر درآمده، عنوان کرد: در این کتاب که بارها تجدید چاپ‌شده، برگزیده‌ای از آداب‌ورسوم و باورها و اعتقادات مردم استان‌های مرکزی، یزد، کرمان، فارس، خراسان، کردستان، لرستان و گیلان در ماه رمضان، جمع‌آوری‌شده است.
این پژوهشگر فرهنگی در ادامه با تأکید بر اینکه در بخش قابل‌توجهی از این کتاب به بازخوانی و بررسی آیین‌ها و آداب مردم خطه یزد در ماه مبارک رمضان پرداخته‌شده به بیان برخی از این رسوم و آیین‌ها پرداخت و تصریح کرد: مردم یزد درگذشته و در ایام پایانی ماه شعبان و در آستانه ماه مبارک رمضان با فعالیت‌های مختلفی خود را برای ورود به این ماه پربرکت آماده می‌کردند که بسیاری از این رسوم به‌مرورزمان به فراموشی سپرده‌شده است.
استقبال از ماه مبارک رمضان با کلوخ‌اندازی و چاووشی خوانی
زنگنه افزود: مردم این خطه با فعالیت‌های مختلف و طبق رسومات خاصی به نظافت خانه‌ها و مساجد می‌پرداختند و مبلغانی از سوی حوزه‌های علمیه به شهرها و روستا اعزام می‌شدند و در محله های مختلف اقشار مختلف مردم با برپایی مراسم‌های شادی که با عنوان کلوخ‌اندازی از آن یاد می‌شود، حلول این ماه را جشن می‌گرفتند و مردم با اجرای برنامه‌هایی نظیر چاووشی خوانی و گلدسته خوانی حلول این ماه را به یکدیگر خبر می‌دادند.
وی بابیان اینکه ماه رمضان هم به دلیل جنبه معنوی که داراست و به‌عنوان ماه پاک شدن از گناهان و بخشیده شدن مطرح می‌شود، جنبه شادمانی دارد و هم به دلیل قرار داشتن ایام شهادت اولین امام شیعیان و شخصیت بی‌نظیر جهان اسلام، حضرت علی (ع) برای مردم باغم و اندوه همراه است، خاطرنشان کرد: در آیین‌هایی که گذشتگان در این ماه به آن‌ها مقید بودند هر دو وجه شادمانی و عزاداری، متناسب با ایام این ماه رعایت شده است.
آداب و روسم مردم یزد در ماه مبارک رمضان موردتوجه همه فرهنگ دوستان است
زنگنه بابیان اینکه خواندن روضه قنبر از دیگر رسوم مردم یزد بوده که معمولاً در ماه مبارک رمضان، از شب نوزدهم تا شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان خوانده می‌شده، اضافه کرد: این روضه بیشتر مخصوص زنان بوده که با نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز در خانه‌ها برگزار می‌شده و به‌عنوان نماد ضربت خوردن مولای متقیان حضرت علی (ع) و مراسمی برای عزاداری ایام شهادت ایشان است.
این فعال عرصه مردم‌شناسی از افطاری و نذری دادن به‌عنوان یکی دیگر از آداب مردم یزد در ایام ماه مبارک رمضان نام برد که همچنان در بین مردم این دیار، در ایام مختلف سال پررنگ و موردتوجه است و اظهار داشت: این رسم که در بین زردشتیان یزد نیز وجود دارد موردتوجه ویژه علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی در خارج از کشور نیز قرارگرفته و پژوهش‌های مختلف از سوی آنان در این راستا انجام‌شده است.
از مراسم دوست علی تا دوختن لباس مراد در روز 27 ماه مبارک رمضان
زنگنه با اشاره به دیگر آداب مردم یزد در روزهای مختلف ماه مبارک رمضان، به رسوم مردم این خطه در شب 27 ماه رمضان اشاره کرد و بیان داشت: برگزاری مراسم دوست علی که تا حدودی به آیین قاشق زنی شباهت دارد و برپایی مراسم جشن و سرور به دلیل اینکه این شب، شب قصاص ابن ملجم نیز است ازجمله آیین‌های این شب بوده که برخی از آن‌ها همچنان در برخی محله‌های یزد موردتوجه قرار دارد.
در ادامه این نشست صدیقه رمضان خوانی از پژوهشگران فرهنگ و رسوم مردم یزد نیز به تشریح و بازخوانی برخی از آداب‌ورسوم گذشته مردم یزد در ایام ماه مبارک رمضان پرداخت و اظهار داشت: مراسم بخت‌گشایی، انداختن سفره نذری و دوختن پیراهن و کیسه مراد از دیگر آیین‌های معروف یزدی‌ها در ماه رمضان، به‌خصوص روزهای پایانی این ماه است.
وی در خصوص مراسم دوخت پیراهن مراد توضیح داد: این مراسم به این شکل است که اگر کسی مریض بود یا دختر دم بختی داشت، از هفت نفر که اسامی حضرت زهرا (س) یا ائمه را داشتند پول می‌گرفت و با آن پارچه‌ای خریداری می‌کرد و در روز 27 ماه رمضان آن را می‌دوخت؛ و حتی در قدیم، زنان برای این کار چرخ‌خیاطی خود را به مسجد می‌بردند تا پیراهن هرچه زودتر دوخته شود تا درنهایت لباس دوخته‌شده را به تن فرد موردنظر کنند.
این پژوهشگر فرهنگی اضافه کرد: البته این رسم بیشتر در مسجد تاریخی امیر چخماق یزد که سنگی را بانام مراد در خود دارد مرسوم بوده است و به همین دلیل بانام مراسم دوختن پیراهن مراد از آن یاد می‌شود.
مراسم‌های متنوع مردمان یزد در عید فطر
رمضان خوانی بابیان اینکه در کنار برپایی نماز عید فطر و جشن گرفتن این روز، دید و بازدید و زیارت اهل قبور نیز از دیگر مراسم‌های مردمان یزد در روز عید فطر بوده که همچنان نیز پابرجاست، تصریح کرد: در بین زنان یزدی نیز رسم است که در روز عید سعید فطر به‌صورت دسته‌جمعی به خانه فردی که جلسات ختم قرآن مجید در طول ماه مبارک رمضان در منزل او برگزارشده است می‌روند و با دادن هدیه و شیرینی از او قدردانی می‌کنند.
وی افزود: همچنین، بانوانی که در جلسه ختم قرآن کریم ماه رمضان سوره اخلاص به نامشان ختم شده، در روز عید فطر از دیگر زنان محل دعوت کرده و با شیرینی یا آش رشته از آن‌ها پذیرایی می‌کنند، علاوه بر این برگزاری مراسم مولودی خانی و مدیحه‌سرایی نیز از دیگر آیین‌های مذهبی است که در روز عید فطر موردتوجه مردمان مناطق مختلف استان یزد است.
لزوم حفظ و انتقال میراث فرهنگی و معنوی یزد به آیندگان
در پایان این نشست، ونوس عامری از اعضای شورای شهر یزد نیز با تأکید بر اینکه یکی از اصلی‌ترین دلایل ثبت جهانی شهر یزد؛ غنای بی‌نظیر فرهنگی مردمان این دیار و رسومات مختلف معنوی این خطه بوده، خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی و معنوی یزد باید به‌خوبی حفظ و به آیندگان منتقل شود.
وی پژوهش‌های صورت گرفته در عرصه فرهنگ و آداب‌ورسوم یزدی‌ها را بسیار ارزشمند دانست و بیان داشت: فعالان و پژوهشگران این عرصه، به فعالیت و خدمتی مهم و ماندگار مشغول هستند و باید موردحمایت قرار بگیرند.
عامری عنوان کرد: شورای شهر یزد نیز آمادگی دارد تا با فعالان و پژوهشگران و صاحب‌نظران این عرصه همکاری کند و مسیر فعالیت آن‌ها را هموار نماید.