آبیاری کوزهای از روشهای سنتی و قدیمی آبیاری زیر سطحی است که در آن از کوزههای سفالی برای آبیاری استفاده میشود.
این روش آبیاری سنتی، کم مصرف و ارزان قیمت شناخته میشود و از دیرباز در مناطق خشک و نیمهخشک ایران استفاده ميشده است.
در روش کوزهای به علت جلوگیری از تبخیر سطحی، با کمترین مقدار آب، بیشترین مقدار محصول تولید میشود .
بر پایه این گزارش و با توجه به کمآبیهای سالهای اخیر و نیاز به صرفهجویی در منابع آبی، با طراحی سیستم ثقلی و لولهگذاری و اتصال کوزهها به لولهها، یک واحد باغی در دهستان شیرکوه به این سامانه مجهز شد .
«حسین زادگان» باغدار منطقه، کاهش مصرف آب در اين روش نسبت به حالت غرقابی را 80 درصد اعلام كرد و گفت: انتقال آب در این سیستم با مکانیزم اختلاف سطح منبع آب با چندین کوزه و تحت نیروی جاذبه زمین صورت میگیرد .
وي اضافه كرد: با طراحی دقیق شبکه، لولهها با باز کردن شیر منبع آب با استفاده از اختلاف سطح بدون نیاز به فشار اضافی آب حتی بدون نیاز به آبیار در شبکه لولههای زیرزمینی جریان یافته و در سطح شبکه بدون نیاز به ایستگاه کنترل مرکزی، توزیع میشود.
به گفته اين باغدار، در این سامانه برخلاف سامانه آبیاری قطرهای تجهیزاتی مانند پمپ، الکتروموتور، سیکلون، فیلتر شنی و توری که در سامانه آبیاری قطرهای مورد استفاده قرار میگیرد و هزینه بالایی دارد، در سامانه آبیاری زیرسطحی سفالی نیاز نیست .
«محمدرضا غفاریان» کارشناس جهاد کشاورزی دهستان شیرکوه در رابطه با سیستم آبیاری کوزهای، بیان کرد: با تراوش آب از کوزهها در زیر خاک، تبخیر به صفر درصد رسیده و افزایش بهرهوری آب، شاداب ماندن گیاه در طول دوره رشد و کاهش رشد علفهایهرز در اطراف درختان را به دنبال دارد .
وی افزود: این روش آبیاری در مقایسه با آبیاری قطرهای 50 درصد آب کمتری مصرف کرده و راندمان آن بیش از 90 درصد است. علاوه بر اين در این سیستم به راحتی میتوان از کود حیوانی فرآوری شده استفاده كرد.
این مسئول با اشاره به دست آوردن تجربیاتی در زمینه سیستم آبیاری در دوسال گذشته تاکنون، گفت: قراردادن کود در اطراف کوزهها یکی از تجربیاتی بوده که در اختیار بهربرداران قرار داده شده است .