یکی از مهمترین شاخصهای کهن شهر جهانی یزد سنتهای دیرینه به
یادگارمانده از گذشتههای مردمان این سرزمین است، فرهنگهایی که نه تنها
در آیین ها و کنشهای مردم این دیار به عنوان برندهایی مانند
دینداری، سختکوشی و قناعت باقیمانده، بلکه هنوز هم در برخی غذاهای محلی و
سرشار از سلامتی نیز از گذشته تاکنون به یادگار مانده است.
البته رشد شهرنشینی که منجر به تغییر سبک زندگی یزدی ها در سالهای
اخیر شده، برخی آداب فرهنگی و رفتاری مردم این کهن شهر از جمله سبک غذایی
آنها را تحت تاثیر قرار داده، به نحوی که این روزها شاهد افزایش فرهنگ
مصرف غذاهای فستفودی در بین مردم به ویژه نسل جدید هستیم.
رشد قارچگونه واحدهای عرضهکننده انواع فستفودها در اکثر معابر شهر که
به توسعه این فرهنگ نوظهور قوت بخشیده، به صورتی بوده که در برخی نقاط شهر
با توجه به اقبال زیاد شهروندان حتی گوی سبقت را از موسسات فرهنگی و کتاب
فروشیها نیز ربوده است.
این در حالیست که بنا بر اظهارنظر کارشناسان سلامتی، مصرف غذاهای فستفودی
که امروزه به یکی از برنامههای غذایی مرسوم در بین یزدیها تبدیل شده
است، بروز فاکتورهای پرخطری مانند چاقی و کمتحرکی و بیماری های شاخصی
مانند فشار خون، دیابت و انواع سرطان ها را در افراد شدت میبخشد.
مصرف طولانی مدت این قبیل غذاها که شامل انواع پیتزاها، ساندویچ ها،
فلافل و سمبوسه و مواردی از این قبیل است، غالباً مجموعهای از مشكلات را
برای سیستم گوارش و حتی ایمنی بدن ایجاد می کند و عمدتاً با افزایش چربی
خون، از مهمترین عوامل بروز بیماریهای قلبی و عروقی محسوب می شود.
با این وجود یزد، تنها استان در کشور است که در هر قدم از معابر آن چند
فستفود فروشی به فاصله بسیار اندکی از هم در کنار یکدیگر قرار دارد و
گویا با وجود معضل اشتغال در جامعه، به عنوان یک فرصت شغلی مناسب مقبول
بسیاری از افراد قرار گرفته است.
البته حذف قانون حریم صنفی نیز به این رقابت پایانناپذیر شدت بخشیده و
برای بسیاری از افراد این فرصت را فراهم کرده که به بهانه مسائل اقتصادی،
سلامت جامعه را به خطر بیندازند.
تاثیر سوء بر سلامتی؛ پیامد رشد فستفودیها
یک شهروند یزدی در این رابطه میگوید: یزد یک استان تاریخی و فرهنگی است
ولی به جای رشد انواع مراکز فرهنگی و رفاهی در آن، شاهد رشد بیش از پیش
واحدهای عرضه انواع فستفودیها یا به عبارتی غذاهای آماده هستیم.
«آرین متوسلی» با تأکید بر تاثیر سوء ترویج این فرهنگ غذایی برای سلامت،
بیان میکند: این واحدها متاسفانه بدون داشتن دغدغه سلامتی مردم تنها با
هدف سودآوری بیشتر با هم رقابت میکنند؛ این در حالی است که یزد در بسیاری
از بیماریها که بعضاً مصرف فستفودها از عوامل بروز آنها هستند، در کشور
شاخص شده است.
یک بانوی یزدی معتقد است که مصرف فستفودها و حضور در این مراکز، امروزه
به یکی از تفریحات مردم به ویژه جوانان تبدیل شده است و حتی گاه برخی
والدین نیز از روی ناآگاهی در مورد مضرات مصرف این مواد غذایی، فرزندان خود
را به مصرف این غذاها تشویق میکنند و آن را به عنوان نوعی فرهنگ
پذیرفتهاند.
وی میافزاید: در سالهای اخیر، مصرف انواع فلافل نیز با توجه به قیمت
ارزان و بیشتر در دسترس بودن، مورد اقبال بسیاری از جوانان و مردم یزد قرار
گرفته است. شاید خطر مصرف آنها به اندازه دیگر فستفودها و غذاهای فرآوری
شده نباشد ولی نظارت بر بهداشت این واحدها باید مورد اهتمام قرار گیرد.
یک دانشجوی غیربومی یزد نیز با اظهار شگفتی از فراوانی واحدهای عرضهکننده
انواع فستفودها، برگرها و ساندویچیها در شهر، می گوید: به نظر من یزد
از این لحاظ رکورددار شهرهای کشور است؛ چرا که بعضاً شاهد فعالیت این
واحدها حتی بدون هیچ فاصلهای در کنار یکدیگر هستیم.
تغذیه نادرست؛ علت 35 درصد انواع بیماری ها
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با تأکید بر این که 35
درصد از انواع بیماریها با فرهنگ تغذیه مردم مرتبط است، اظهار میکند:
با توجه به اینکه فستفودها در دمای بسیار بالا طبخ می شوند، تغییرات
شیمیایی فراوانی در مواد غذایی ایجاد می کنند و برای سلامت مردم بسیار
خطرناک هستند.
«محمدحسن لطفی» میافزاید: گوشت ها فرآوریشده مانند سوسیس و کالباس یا
همبرگرها نیز عمدتاً دارای نمک زیاد، چربی های اشباعشده و افزودنیهای
نگهدارنده هستند که مصرف زیاد آنها منجر به انواع سرطان ها میشود.
وی با بیان اینکه یزد در بسیاری از بیماری ها در کشور شاخص است،
میگوید: باید برای فرهنگسازی در مورد تغذیه سالم در استان برنامهها و
اقدامات اساسی انجام داد.
به گفته لطفی، باید با وجود صدور مجوزهای بیش از نیاز در این صنف به بهانه
نبود فرصت های شغلی، علاوه بر توجه به موضوع اقتصاد و اشتغال، به سلامت
مردم نیز اهتمام داشت و با توجه به فعالیت انواع فستفودیها و عرضه زیاد،
میزان تقاضا را با فرهنگسازی کاهش داد.
لطفی بیان میکند: انتظار میرود همه دستگاههای اجرایی استان برای
فرهنگسازی و کاهش مصرف انواع فستفودها با دانشگاه علوم پزشکی همکاری
کنند.
حذف قانون رعایت حریم صنفی در کشور
رئیس اتاق اصناف استان هم میگوید: براساس قانون کشوری با توجه به نیازهای
شغلی و مشکلات اقتصادی، از یک سال پیش موضوع رعایت حریم صنفی لغو شده است
لذا صدور پروانه کسب برای متقاضیان واحدهای صنفی مشابه حتی در صورت همجوار
بودن نیز منع قانونی ندارد.
به گفته «سید مهدی باغستانی»، تا سال گذشته قانونی مبنی بر صدور مجوز برای
واحدها با رعایت فاصله 500 متری از واحدهای مشابه وجود داشت، ولی با وجود
مخالفتهای سراسری با توجه به سیاستهای اقتصادی کشور لغو شد و درحال حاضر
افراد متقاضی میتوانند به صورت دیوار به دیوار یکدیگر پروانه فعالیت کسب
کنند. وی میافزاید: البته اتاق اصناف نیز تنها بر تخلفاتی مانند کمفروشی،
گرانفروشی و دیگر تخلفات صنفی نظارت دارد و مسائل سلامت و بهداشت عمومی
این اماکن بر عهده دستاندرکاران مرکز بهداشت استان است.
یزدیها؛ رتبه ششم در مصرف فستفود
مسئول بیماریهای غیر واگیر مرکز بهداشت استان اعلام میکند: براساس
نتایج یک بررسی آماری در سال گذشته، مردم یزد بعد از شهروندان هرمزگان،
خوزستان، قزوین، اردبیل و فارس، بیشترین مصرف انواع فستفود را به خود
اختصاص دادهاند.
«محمدرضا صادقیان» این وضعیت را با توجه به شیوع فاکتورهای خطری مانند کمتحرکی و چاقی، زنگ خطری برای سلامت مردم یزد میداند.
وی میگوید: افراط در مصرف انواع غذاهای آماده و فستفود زمینه را برای
ابتلای افراد به بیماریهای گوارشی، انواع سرطانها و بیماری های قلبی
و عروقی فراهم میسازد؛ این در حالیست که بیش از 18درصد یزدی ها در
مصرف فستفود افراط میکنند.