سارا گلابگیریان
استان کویری یزد، بیش از سایر استان‌های کشور با پدیده خشکسالی دست و پنجه
نرم می‌کندچرا که پیوسته میانگین بارش در این استان، کاهش یافته و کمترین
میزان در کل کشور است.
بیشترین تاثیر خشکسالی در روستاها نمود یافته است به طوری که کشاورزی و
دامداری در بسیاری از روستاها به شدت کاهش یافته و بسیاری از روستاییان
برای امرار معاش و گذران زندگی به مهاجرت‌های اجباری و رها کردن زندگی خود
در روستا تن داده‌اند.
کاهش بارندگی‌ها و به دنبال آن کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشک شدن چاه‌ها و
قنوات، رهاورد خشکسالی برای روستاهای کویری است که عمری با سختی‌های کویر
کنار آمده‌اند.همین روستاها روزگاری حتی محصولات صیفی، باغی و زراعی مورد
نیاز شهروندان استان را تامین می‌کردند اما این روزها مزارع خشکیده و
باغ‌ها یکی پس از دیگری نابود شده‌اند و به همین علت دیگر دلیلی برای ادامه
زندگی در روستا برای اهالی باقی نمانده است.
برنامه‌ریزی برای ایجاد اشتغال پایدار در روستاها
یکی از روستاییان یزدی که مدتی به شهر یزد مهاجرت کرده است با اشاره به
مشکلات کمبود آب در روستاها می‌گوید: روستاییان این روزها حتی برای تامین
آب آشامیدنی خود نیز با مشکل مواجه هستند؛ چطور می‌توان با این شرایط به
ادامه کشاورزی و دامداری امیدوار بود؟
«ناصر محمدی» ادامه می‌دهد: روستاییانی که عمری با کشاورزی و دامداری زندگی
خود را گذرانده‌اند، مهارت دیگری برای امرار معاش ندارند، از این رو به
شهرها به ویژه شهر یزد مهاجرت کرده و به کارهای کارگری مشغول شده‌اند.
وی می‌افزاید: درآمد این اشتغال برای سیر کردن شکم یک خانواده هم کافی نیست
از این رو باید برای ایجاد اشتغال پایدار در روستاها برنامه‌ریزی کرد، در
غیر این صورت روستاها یکی پس از دیگری از سکنه خالی و نابود می‌شوند.
وی با اشاره به دشواری شکل‌گیری این روستاها در دل کویر و سرسبز شدن آنها،
اظهار می‌کند: آبادی روستاها به دلیل سکونت محدود افرادی است که هنوز سکونت
در روستا را به شهر ترجیح می‌دهند اما اگر این روند خشکسالی و بیکاری
ادامه یابد، بقیه ساکنان روستا نیز مهاجرت می‌کنند و روستا از بین خواهد
رفت.
یکی دیگر روستاییان یزدی می‌گوید: برخی کارخانه‌ها در کنار روستاها شکل
گرفته بودند که اگرچه از نظر زیست محیطی مشکل‌ساز بودند اما برای جوانان
روستا اشتغال ایجاد کرده بودند اما با وضعیت بحران اقتصادی، این کارخانه‌ها
هم تعطیل شدند و جوانان روستا دوباره بیکار شدند.
«محمد رجب‌زاده» ادامه می‌دهد: اهالی روستا برای ادامه زندگی دیگر
نمی‌توانند به کشاورزی و دامداری متکی باشند چرا که آبی برای ادامه این
فعالیت‌ها در روستا وجود ندارد. قنات‌ها خشک شده و چاه‌ها نیز بیآب هستند
از این رو باید برای اشتغال روستاییان چاره‌ای اندیشید.
وی با تاکید بر این که مهاجرت از روستاها با تداوم خشکسالی افزایش یافته
است، اضافه می‌کند: روستاهای استان ظرفیت قابل توجهی برای گردشگری دارند.
این طبیعت سرسبز در دل کویر، برای بسیاری از گردشگران جذاب است از این رو
باید برای تقویت این بعد از روستاها و ایجاد اشتغال در این باره برنامه
ریزی شود.
رجب‌زاده می‌افزاید: بسیاری از شهروندان یزدی در گرمای تابستان به روستاهای
ییلاقی سفر می‌کنند و این نشان می‌دهد که روستاهای استان حداقل برای افراد
بومی استان جذاب هستند و می‌توان با سرمایه گذاری در این حوزه و جذب
گردشگران و مسافران، برای اهالی روستا درآمدزایی کرد.
گردشگری؛ کلید توسعه پایدار روستاها
مدیر کل روستایی و امور شوراهای استانداری گردشگری را نسخه مناسبی برای
روستاهای استان برای ایجاد اشتغال و توسعه پایدار می‌داند و می‌افزاید: با
شرایط حاد خشکسالی، فعالیت‌های کشاورزی و دامداری در روستاها دیگر امکان
پذیر و حتی مقرون به صرفه نیست از این رو باید از اقلیم و طبیعت روستاها
بهره گرفت و در این حوزه به توسعه پایدار رسید. «محمد یارمند» ادامه
می‌دهد: قطعا برای ادامه کشاورزی و دامداری در روستاها نمی‌توان آب تولید
کرد از این رو باید به دنبال معیشت توسعه محور و مردم محور باشیم و توسعه
آب محور هرگز نتیجه بخش نخواهد بود.
وی می‌گوید: بهترین نوع معیشت برای روستاهای استان، ایجاد اقامتگاه‌های بوم
گردی در روستاهاست که هم مشوق خوبی برای ادامه زندگی روستاییان در
روستاهاست و هم روستاییان در کنار محل زندگی، درآمدزایی دارند.یارمند ورود
گردشگران به روستاها را کمک خوبی به حفظ منابع اقتصادی روستاها می‌داند و
می‌گوید: بیش از 200 درخواست برای ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در استان
ارائه شده که 120 نفر از متقاضیان مجوزهای لازم را دریافت کرده‌اند.
وی با بیان این‌که تاکنون 56 اقامتگاه بوم گردی در روستاهای استان شکل
گرفته است، اضافه می‌کند: در سال گذشته 200میلیون تومان کمک بلاعوض برای
شکل گیری این اقامتگاه‌ها در روستاهای استان پرداخت شده است و امسال هم سعی
داریم این کمک را به روستاهای استان تزریق کنیم.
مدیر کل روستایی و امور شوراهای استانداری از صدور مجوز اقامتگاه‌های بوم
گردی استان از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خبر
می‌دهد و می‌گوید: حداقل ویژگی خانه‌های روستایی برای تبدیل شدن به
اقامتگاه‌های بوم گردی، مطابق بودن آنها با سنت و بوم روستاست. وی
می‌افزاید: استفاده از مصالح بومی برای ساخت این خانهها و حفظ کالبد
خانه‌های روستایی از دیگر مشخصاتی است که باعث می‌شود یک خانه روستایی
قابلیت تبدیل شدن به یک اقامتگاه بوم گردی را داشته باشد.
یارمند از استقبال روستاییان استان از ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی خبر
می‌دهد و بیان می‌کند: تقاضا برای ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی در همه
شهرستان‌های استان وجود دارد اما می‌توان گفت که بیشترین تقاضا مربوط به
شهرستان‌های ابرکوه، میبد، بافق و بهاباد است.
وی با تاکید بر این‌که همه روستاهای استان ظرفیت لازم برای ایجاد
اقامتگاه‌های بوم گردی را دارند، اظهار می‌کند: استقبال گردشگران از این
خانهها به اقلیم و طبیعت روستا، مسافت، نوع معماری و بافت روستا بستگی
دارد به طوری که برخی از خانه‌های بوم گردی استان در دل کویر و در روستاهای
دوردست شکل گرفته و مورد استقبال نیز واقع شده است.
مدیر کل روستایی و امور شوراهای استانداری می‌گوید: اداره کل میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری استان هدایت گردشگران به این اقامتگاه‌ها را با
معرفی جاذبه‌های روستاها به گردشگران در دستور کار قرار داده است و از سوی
دیگر، مجریان این اقامتگاه‌ها باید حداقل نیاز گردشگران را تامین کنند تا
در ارائه خدمات با مشکل مواجه نشوند.
وی می‌افزاید: هیچ محدودیتی برای صدور مجوز برای ایجاد اقامتگاه‌های بوم
گردی وجود ندارد چرا که خانه‌های روستایی موجود است و نیاز به سرمایه گذاری
جدیدی نیست واگر این خانهها به اقامتگاه گردشگران تبدیل شود علاقه به
ادامه زندگی در روستا افزایش می‌یابد و مهاجرت به شهرها به حداقل می‌رسد.
یارمند بیان می‌کند: برنامه جدید دولت تخصیص اعتبار ویژه به 500 روستای هدف
گردشگری برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری است و قطعا خانه‌های روستایی نیز
از این قاعده مستثنا نیستند و امیدواریم از این قابلیت بیشترین بهره‌برداری
برای استان صورت گیرد.
حفظ منابع طبیعی و محیط زیست روستاها با تقویت گردشگری
مدیر کل روستایی و امور شوراهای استانداری توسعه گردشگری در روستاها را
برای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست روستا موثر می‌داند ومی‌گوید: صنعت
گردشگری صنعت پاکی است که به حفظ کالبد روستاها و توسعه پایدار کمک خواهد
کرد.
«محمد یارمند» ادامه می‌دهد: نباید روستاها را عقب مانده نگه داریم ،
روستاهای استان قابلیت بسیاری دارند و می‌توان با انگیزه افزایی و ارتقای
حس خودباوری و اعتماد به نفس و حمایت‌های دولتی و جذب سرمایه‌گذاران،
روستاها را بیش از پیش آباد کرد.