یزد نه تنها به لحاظ شاهکارهای معماری و
تاریخی، فرهنگ و تمدن غنی با مردمانی سختکوش و پرتلاش بلکه در نخبه‌‌پروی
در حوزههای مختلفی اعم از علمی، هنری، اجتماعی و فرهنگی نیز زبانزد خاص و
عام است.موفقیت پیاپی در کنکور سراسری در بیش از 2 دهه گذشته، وجود
چهرههای ماندگار متعدد و اینک موفقیت یکی از پژوهشگران یزدی در هشتمین
جشنواره فارابی از میان 4100 نخبه کشوری، همه گویای این ویژگی یزدی
هاست.با توجه به مراحل سخت و دشوار داوری جشنواره فارابی که در 5 مرحله
خلاصه می‌شود،چندی قبل کتاب «قنات زارچ» حاصل پژوهش و تحقیق 10 ساله
پژوهشگر صاحب‌نام یزدی «علی اصغر سمساریزدی» به عنوان اثر برگزیده این
جشنواره انتخاب و موفق به کسب لوح تقدیر از دست رئیس‌جمهوری شد.
«علی اصغرسمسار یزدی» که دارای دکترای عمران در گرایش آب با درجه عالی از
دانشگاه لیون فرانسه است، چندین سال مسئولیت «مرکز بین المللی قنات و
سازههای آبی یزد» را نیز برعهده داشت.
وی که 33 سال سابقه فعالیت در وزارت نیرو را دارد، در کارنامه پژوهشی خود
تالیف و ارائه 44 مقاله در سمینارهای مهم علمی را دارد که از مهم ترین آنها
می توان به «گزارش کشوری قنات»، «قنوات بم»، «رگهای کویر» و تالیف
اخیرش یعنی کتاب «قنات زارچ» اشاره کرد. همشهری برای آشنایی بیشتر با «علی
اصغر سمسار یزدی» مولف «کتاب زارچ» با وی گفتوگویی ترتیب داده است که
در زیر مشروح آن را می‌خوانید.
-
به طور اختصار، درباره کتاب« قنات زارچ» توضیح دهید.
زارچ با 80 کیلومتر طول، طولانی‌ترین قنات کشور و مربوط به پیش از اسلام
است و علاوه بر فناوری و تکنولوژی بالا، دارای مدیریت بهره‌برداری به
همراه ایدهپردازیهای فراوان است.البته من در کتابی با این عنوان در
واقع جنبههای اجتماعی، حقوقی، اقتصادی و همچنین فناوری در این حوزه را
بررسی کردم . پژوهش در این باره و تالیف این کتاب 10 سال طول کشید.
-
من در این پژوهش 10 ساله به دنبال
پاسخ به یک سوال بودم: «چگونه یک سازه آبی می‌تواند با چنین بافتی دارای
طولانی‌ترین زمان بهره‌برداری باشد؟» یا «رمز پایداری و بقای قنات هایی
که بیش از هزار سال عمر دارند، چیست؟»
پس از بررسی و تحقیقاتی که انجام دادم، به این نتیجه رسیدم که خرد فرزانه
بشر با طبیعت هماهنگی داشته و توانسته چنین فناوری هایی را ابداع کند.
به عبارتی نیاکان ما با مدیریت اصولی بر این سازهها در بقا و جاودانگی
آنها نقش داشتند.
خوشبختانه، تحقیق‌ها و پژوهش های 10 ساله روی این ویژگی قنات زارچ که در
قالب کتابی به همین عنوان به چاپ رسید، در هشتمین جشنواره بین‌‌المللی
فارابی که با حضور رئیس‌جمهور، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، روسای
دانشگاهها و فرهیختگان برگزار شد، به عنوان یک اثر برگزیده از سوی داوران
انتخاب و تجلیل شد.
-
سطح علمی این جشنواره را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در جشنواره هشتم فارابی در بخشهای مختلف تاریخ و جغرافیا، حقوق، زبان و
ادبیات فارسی، علوم ارتباطات، علوم اقتصادی و تربیتی و همچنین اصول و فقه،
4100 اثر شرکت داشت که از این تعداد 17 اثر از جمله کتاب «قنات زارچ» به
عنوان اثر برگزیده انتخاب شد.
-
علت انتخاب شما به عنوان یک پژوهشگر یزدی در این جشنواره چیست؟
من در واقع تجربیات گذشته را مستند سازی کردم و اگر این اثر به چشم
داوران 5 مرحله داوری در بخشهای مختلف جشنواره فارابی مورد توجه قرار
گرفت، نتیجه و حاصل دانش و فناوری، هوشمندی و همچنین اخلاقمداری، سختکوشی
و صلحطلبی نیاکان ما در این خطه کویری بوده است.
-
یزد با چالش بی‌آبی و خشکسالی مواجه است، به نظر شما این امکان وجود دارد که از دانش نیاکان برای کاهش این مشکلات استفاده کرد؟
بالاخره دانش و فناوری مدرن و به روزه شده ای از گذشته برای ما به
یادگار مانده است. هدف من در این مطالعه نیز بهره گیری و درس گرفتن از
رفتارهای خردمندانه گذشتگان بوده است. قطعاً با تامل و تفکر در مورد دانش
مرتبط با آب می‌توانیم از روشهای مدیریت و بهره‌برداری گذشتگان و
هماهنگی خاص آنها با طبیعت در کاهش مشکلات ناشی از خشکسالی بهره بگیریم.
گذشتگان رفتاری اصولی با منابع طبیعی داشتند و می‌توان از این فناوری،
کاربردی جدید در فناوری مدرن امروز داشت.