روستای «اله آباد» زارچ با قدمتی نزدیک به 2 هزار سال یکی از قدیمیترین
روستاهای استان است. این روستا که جاذبههای گردشگری فراوانی را در خود جای
داده است، ظرفیت بسیار بالایی در جذب گردشگرهای داخلی و خارجی دارد.
در طول سالهای گذشته و به همت مسئولان، قدمهایی برای بهبود و استفاده از
ظرفیتهای تاریخی روستا برداشته شده است؛ از جمله این فعالیتها اختصاص
بودجه 100 میلیون تومانی برای مرمت خانه میرزابابایی است.
روستای «اله آباد» با جمعیتی بالغ بر 4600 نفر یکی از پرجمعیتترین روستاهای استان است و 1200خانوار را در خود جای داده است.
این روستای قدیمی که دارای آثار تاریخی زیادی مربوط به قبل از اسلام است،
دارای محله ای زرتشتینشین است که بافت تاریخی این محله نیز جاذبههای
خاص خود را داراست.همچون دیگر روستاهای استان، اهالی این روستا نیز با
مشکلاتی از جمله خاکی بودن 20 درصد از کوچههای روستا، مجاورت با فاضلاب
انتقالی از یزد، آلودگیهای کارخانه گچ مجاور الهآباد، روشنایی ناکافی
کوچهها، نابودی 71 درصدی از کشاورزی روستا در اثر خشکسالی و بیکاری اکثر
اهالی، روبهرو هستند.
معرفی کامل روستا
روستای اله آباد در قسمت ورودی شهر زارچ واقع شده و زمان ایجاد آن با
استناد به برخی منابع تاریخی 2 هزار سال پیش است. از آثار تاریخی این روستا
میتوان به خانه حاجی بابایی،
تالار الماس کویر، خانه مهر جمشیدی، دخمه
زرتشتیان، آتشکده، ساختمان خواجه خضر، کاروانسرای اله آباد و دبستان گودرزی
اشاره کرد که در ادامه به معرفی کامل آنها میپردازیم.
خانه حاجی بابایی
از بناهای متعلق به بعد از اسلام در الهآباد، خانه حاج بابایی است. در سال
جاری برای مرمت این خانه که در شرف تخریب بود، بودجهای 100 میلیون
تومانی اختصاص و تعمیر و بازسازی آن آغاز شده است.
كاروانسراىاله آباد
كاروانسرایى رباط مانند است كه با خشت و گل ساخته شده است و چون راه
ماشینرو سابق از نزدیك انتهاى آن عبور میكرد، در بین رانندگان به رباط
گلى معروف بود. این كاروانسرا نیز از بناهاى خسرو دوم است.
ساختمان خواجه خضر
یك دسته از ابنیه زرتشتیان، پیرانگاه نام دارد و محل زیارت و نیایش است که
در روستای الهآباد به خواجه خضر معروف است. این بنا در دوره خسرو دوم
ساخته شده و در کنار جاده سنتو زارچ قرار گرفته است.
دخمه زرتشتیان
دخمه محلى است كه زرتشتیان در قدیم مردگان خود را طبق آداب دینى در آن
قرار میدادند. کنار جاده یزد – تهران، روبهروی زارچ تپههایی معروف
به زارچكوه وجود دارد كه بر بالاى آن، دخمه روستای الهآباد ساخته شده
است. هندسه آن محوطهاى مدور به قطر تقریبى 20 متر بوده كه با مصالح بناگو
یا سنگ بادبر و خشت خام با ملات گل ساخته شده است و با گچ و خاك روی
دیوارها روکش شده است. ارتفاع دیوار مدور آن از سطح تپه 6 متر است و دسترسى
به دخمه غیر از در ورودى به آسانى میسر نیست. قطر داخلى آن تقریباً 18 متر
و در وسط آن چاله عمیقى حفر شده است كه استخوان مردگان را درون آن
مىریختهاند. داخل آن به 2 قسمت تقسیم شده كه در یك طرف مردگان زن و در
طرف دیگر مردگان مرد قرار داده میشدند و كف آن نیز به ترتیب خاصى
كفسازى شده است. این دخمه حدود سال 1275 شمسى تقریباً همزمان با دبیرستان
كیخسروى در شهرستان یزد، ساخته شده است. در جنوب تپههایی كه دخمه روى آن
بنا شده، مجموعه ساختمانهایى ساخته شده است كه زرتشتیان به آن «خَیلَه»
میگویند.
دبستان گودرزى
این آموزشگاه نخستین آموزشگاه ساخته شده در منطقه زارچ است که در 1280 شمسى
از سوی یکی از زرتشتیان به نام گودرز ساخته شده ولی این ساختمان که در
فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
آتشكده
در منطقه زرتشتینشین، معبد نسبتاً مهمى وجود دارد كه محل عبادت و برگزاری
مراسم زرتشتیان است. در ورودى معبد زیر یك ساباط و بالاى سر در بر سنگ
مرمر علامت فروهر قرار گرفته كه بالاى سرش جمله «اندیشه نیك» و در طرف
راستش «كردار نیك» و سمت دیگرش «گفتار نیك» با خط برجسته كتیبه شده است.
خانه مهر جمشیدى
این ساختمان مربوط به دوره حسن صباح و از مهمترین آثار تاریخى منطقه است.
خانه مهر جمشیدی به وسیله یاران حسن صباح (فرقه اسماعیلیه) ساخته شده است.
دلیل ساخت این مکان به وسیله یاران حسن صباح، قرار داشتن یزد بر سر راه
قعلههاى فرقه اسماعیلیه بوده است. افراد این فرقه این مركز را به عنوان
اقامتگاه موقت خود ایجاد كرده بودند.