استان یزد به دلیل قرارگرفتن در مسیر محورهای ترانزیتی و کریدور شمال،
جنوب، شرق و غرب کشور، در حوزه حمل ونقل، حرفی برای گفتن دارد اما این
موقعیت به دلیل توزیع نامناسب بار، مشکلاتی برای رانندگان این حوزه ، به
وجود آورده بود. با ساماندهی پایانه بار و مکانیزه کردن سالن اعلان بار،
این مشکل تا حدودی مرتفع شده است.
وجود بیش از 18 هزار راننده شاغل در بخش حمل ونقل جاده ای استان، سرمایه
گذاری 14هزار دستگاه کامیون بخش خصوصی در این حوزه و تردد روزانه بالغ بر
180 هزار خودرو در محورهای مواصلاتی استان نشان دهنده ظرفیت مناسبی است که
در حوزه بار ایجاد شده و در حال بهره‌برداری است.
استان یزد طبق سالنامه آماری سال گذشته، از لحاظ جابه‌جایی و حمل ونقل كالا
رتبه هشتم كشوررا به خوداختصاص داده است. رونق صنعتی واقتصادی،وجود منابع
غنی معدنی وموقعیت استراتژیكی استان ازعوامل اصلی ارتقای جایگاه حمل ونقل
استان درچند سال اخیر به شمار می‌رود.
نبود نظارت کافی و نداشتن بانک اطلاعاتی از حمل بار، همواره موجب بروز
مشکلاتی در حوزه توزیع، نرخ جابه‌جایی بار و حتی اختلاف فاحش کمیسیون‌هایی
بود که از رانندگان دریافت می‌شد.
در این میان نقش دلالان بیش از سایر فعالان حوزه حمل بار از جمله صاحبان
بار، شرکت‌های حمل ونقل و رانندگان بود و آنها بدون داشتن جایگاه قانونی،
بیشترین درآمد را از جابه‌جایی بار استان داشتند. امروزه با مکانیزه شدن
سالن اعلان بار، بسیاری از این مشکلات به حداقل رسیده و امید است که با
تکمیل این سامانه، فعالان حوزه حمل کالا ساماندهی شوند.
مکانیزه کردن سالن اعلان بار
مدیر کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای استان از مکانیزه کردن سالن اعلان بار
پایانه بار استان خبر می‌دهد و می‌افزاید: این اقدام برای کنترل حمل بار
استان انجام شده است؛ سالانه 20 میلیون تومان بار در استان جابه‌جا می‌شود
که عمدتا مواد معدنی و مصالح ساختمانی از جمله کاشی و سرامیک هستند.
ساماندهی و مدیریت این بار، ضروری است.
«محسن صادقیان» با بیان این‌که هنوز بانک اطلاعات جامع و کاملی از بارهای
استان وجود ندارد، اظهار کرد: ایجاد سامانه‌ای برای کنترل پروسه جابه‌جا
شدن بار در دستور کار سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای استان قرار گرفت و
اکنون با پیاده سازی این سامانه و مکانیزه کردن سالن اعلان بار، شاهد حذف
دلالان از گردونه جابه‌جایی بار استان هستیم.
وی با بیان این‌که 58 شرکت باربری در پایانه باربری یزد مشغول فعالیت
هستند، اظهار می‌کند: با توجه به این‌که بارها خارج از پایانه تولید و از
سوی شرکت‌های باربری با صدور بارنامه جابه‌جا می‌شد، بعضا از راه‌های
انحرافی بدون اعلان در سالن توزیع می‌شدند که باعث اختلافات فاحش در نرخ
جابه‌جایی بار می‌شد و پای دلالان را به این حوزه باز کرده بود.
مدیر کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای استان می‌افزاید: دلالی بین صاحب کالا،
شرکت‌های حمل ونقل و راننده جایگاه قانونی نداشت و باعث می‌شد که مشکل
کمیسیون‌های اضافی در این بین اتفاق بیفتد. از این رو اولین گام برای
ساماندهی پایانه بار یزد، با مستقر شدن نیروی انتظامی و شناسنامه‌دار کردن
کارمندان شرکت‌های باربری و دلالان غیرمجاز، حذف دلالان بود.
وی می‌گوید: دومین اقدام برای حذف دلالان و ساماندهی بار، ایجاد سامانه بار
و مکانیزه کردن سالن اعلان بار است؛ چرا که تا پیش از این، بارها به صورت
سنتی و کاغذی و حتی بدون اعلام در سالن، توزیع می‌شد.
صادقیان درباره نحوه تقسیم بار بین رانندگان نیز اظهار می‌کند: راننده‌ها
همزمان با ورود به پایانه بار، قبض نوبت دهی دریافت می‌کنند و بر اساس زمان
ورود، بار به آنها تحویل می‌شود اما قبل از مکانیزه کردن سالن، برخی
رانندگان غیربومی، به دلیل ناآشنایی با لهجه یزدی، از نوبت خود آگاه
نمی‌شدند و نوبت به راننده بعدی واگذار می‌شد و با مکانیزه کردن سالن اعلان
بار، این مشکل هم برطرف شده است.
وی بهره‌برداری از این سامانه را در جمع‌آوری بانک اطلاعاتی از بارها موثر
می‌داند و می‌افزاید: اولین فاز این سامانه در سال جاری به بهره‌برداری
رسید، به این ترتیب شرکت‌های باربری باید بار را در سامانه اعلام کنند، سپس
بار به صورت الکترونیکی در مانیتورهای سالن اعلان بار نمایش داده می‌شود و
برای همه رانندگان قابل مشاهده است. مفسده کمیسیون اضافی نیز با
پیاده‌سازی این سامانه از بین خواهد رفت.
افزایش شرکت‌های باربری
مدیر کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای استان با بیان این‌که فازهای بعدی این
سامانه در ماه‌های آینده اجرا خواهد شد، می‌گوید: ایجاد این سامانه، رضایت
خوبی را در رانندگان شرکت‌ها ایجاد و توزیع بار شرکت‌ها را متعادل کرده
است.
وی با بیان این‌که در حال حاضر روزانه هزار رکورد در پایانه بار یزد ثبت
می‌شود، می‌افزاید: بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به این‌که معادن استان
رونق پیدا کرده است، حمل بار نیز روز به روز در حال افزایش است. با این
اوصاف، رانندگان یزدی کمبود بار ندارند، چرا که بخشی از بار استان در کنار
فعالیت 16 هزار راننده بومی، با کمک رانندگان غیربومی جابه‌جا می‌شود.
مدیر کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای استان درباره نرخ کرایه بار نیز بیان
می‌کند: تعرفه کرایه حمل بار با همفکری انجمن صنفی شرکت‌های باربری و انجمن
صنفی رانندگان به صورت فصلی، ارزیابی و تعیین می‌شود.وی درباره نظارت بر
اجرای تعرفه‌ها نیز می‌گوید: تعرفه مصوب در سامانه وارد و حقوق دولتی بر
اساس آن دریافت می‌شود اما آنچه مسلم است نرخ کرایه را عرضه و تقاضا و
توافق این دو انجمن صنفی مشخص می‌کند.صادقیان اظهار می‌کند: اکنون 188 شرکت
باربری در 10 شهرستان استان در حال فعالیت هستند اما با مجوزهای جدیدی که
صادر شده است، در یک سال آینده تعداد شرکت‌های حمل ونقل استان به 400 شرکت
افزایش می‌یابد.
وی بیان می‌کند: عمده كالاهای حمل شده از مبدا استان سنگ آهن، گندله، آهن
آلات، انواع كاشی، آجر، بلوك، خاك معدنی وساختمانی، زغال سنگ، نفت وگاز،
كلینكروسیمان وشمش فولاد است.
سیاست توزیع بار در کشور و چالش‌های آن
سیاست سازمان حمل ونقل کشور برای ساماندهی حمل بار، تشکیل پایانه بار در
استان‌ها بود اما این سیاست در ادامه به سمت مجتمع‌های حمل ونقلی تغییر
مسیر داد. به این ترتیب شاهد ساخت این مجتمع‌ها در همه شهرستان‌های استان
بودیم.در ادامه برای بهبود روند توزیع بار، شهرک‌های حمل ونقل ظهور و بروز
پیدا کرد. اکنون بعد از اجرای این نقشه برای ساماندهی حمل بار در کشور، به
این نتیجه رسیدیم که شهرک‌های حمل و نقلی نتوانستند نیاز و خواسته توزیع
بار را در کشور برطرف کنند. اکنون در همه شهرستان‌های استان شاهد ایجاد
شهرک‌های حمل ونقل شکیل و وسیعی هستیم که چندان کارایی ندارند؛ چرا که بار
خارج از این شهرک‌ها بارگیری می‌شد و شهرک‌ها هیچ نقشی در پروسه جابه‌جایی
بار نداشتند.این شهرک‌ها بر اساس ضوابطی تاسیس و به هر شرکت 3 تا 5 هزار
مترمربع زمین واگذار و بعد از ساخت و ساز به حال خود رها شده است، چرا که
با توجه به توزیع بار خارج از این شهرک‌ها، فاصله شهرک از محل توزیع بار،
طولانی بوده فعالیتی در این شهرک‌ها انجام نمی‌شود.