لزوم ارتقای فرهنگ بهره‌برداری از مواریث فرهنگی

بهره‌برداری و استفاده از هر پدیده، آگاهی‌هایی را طلب می‌کند. هر قدر این آگاهی و شناخت بیشتر باشد، هم انتفاع بیشتری حاصل بهره‌بردار می‌شود و هم طول عمر آن پدیده افزایش می‌یابد. برای مثال برخی از ما از امکانات متنوع موجود درگوشی‌های تلفن همراه خود آگاهی نداریم. حال آن‌که اگر از قابلیت‌هایش آگاه بودیم، می‌توانست در رتق و فتق کارهای روزانه کمک کار ما باشد. این امر از مصادیق هدر رفتن سرمایه ای است که در اختیار ماست. از سوی دیگر اگر این گوشی به دست کودکی بیفتد که نحوه استفاده از آن را بلد نیست، احتمالا به آن آسیب می‌رساند و عمر آن را کوتاه می‌کند. این خسران مضاعفی است که به تبع استفاده نادرست، حاصل می‌شود. مواریث و دارایی‌های فرهنگی وضعی این چنین دارند. جوامعی که از آگاهی و شناخت بالایی نسبت به تکنولوژی برخوردار هستند، از آن در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و بهره می‌برند و در هر چه بهتر ارائه کردن و نمایاندن این ثروت‌های فرهنگی به شهروندان و گردشگران، در عین مراقبت و مواظبت از آنها، موفق ترند.
خیابان امام خمینی(ره) یزد، حدفاصل میدان شهید بهشتی تا میدان امیرچخماق از اولین خیابان‌های احداث شده در کشور و از قدیمی ترین خیابان‌های یزد به سبک جدید است که تاریخی 80 ساله دارد و دارای ارزش‌های معماری و شهرسازی ویژه، علی الخصوص در جداره‌ها و پلاک‌های مجاور خود است. این خیابان که هنوز رونق خوبی دارد از مسیرهای اصلی شهری در یزد و مسیر عبور شهروندان و گردشگران زیادی است.
درحوالی میانه دهه 1380 به علت فرسودگی به سبب گذر زمان و بیشتر از آن آسیب‌های حاصل از آشفتگی و سوء بهره برداری از این خیابان، طرح مرمت و ساماندهی جداره‌ها و پیاده راه‌های این خیابان به همت سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری یزد به انجام رسید. این کار در زمان خود از نمونه‌های موفق مرمت و ساماندهی جداره‌های تاریخی شهری در کشور محسوب می‌شد و باعث شد فضای شهری بالنسبه مناسبی در شأن یزد و یزدی‌ها در بخش تاریخی به شهروندان و گردشگران عرضه شود. کافی است این روزها سری به این خیابان بزنید. چهره ای زیبا را به ذهن متبادر می‌کند که بر اثر طوفان و گردبادی تند، غبار گرفته، آشفته، مشوّش و مخدوش شده است. تا حدی که اگر دقت نشود، این خیابان هم آشفته بازاری چونان سایر خیابان‌های این شهر به چشم می‌آید؛ شاید کمی بهتر. سوء بهره برداری و بی‌توجهی مالکان و شاغلان برخی از پلاک‌های این خیابان از یک سو و نبود مدیریت شهری در کنترل اقدامات کسبه ازسوی دیگر که به هر نحو کسبشان باعث آسیب رسانی به هویت این خیابان می‌شود، باعث شده است که طی کمتر از ده سال، خیابانی که یکی از زیباترین جداره‌های شهری را پیدا کرده بود، دوباره به حال و روزی نامناسب درآید. به این چهره مکدر، آلودگی‌های صوتی، حضور پر رنگ اتباع بیگانه و کاربری‌های نامناسب و مواردی از این دست را نیز اضافه کنید.
امروزه در شهرهای تاریخی کشورهای توسعه یافته، کسب و کار و اساسا بهره‌برداری از اماکن و مناطق ارزشمند آداب خاصی دارد. نصب یک تابلوی کوچک نیازمند اخذ مجوزهای مربوط و رعایت ضوابط طراحی است. مهم این که شهروندان آن مناطق خود عاملان و حامیان به جا آوردن این آداب هستند و مدیران شهری نیز بر حسن تحقق این مهم نظارت می‌کنند.

چون ساکنان این مناطق به ارزش‌های محل سکونت خود واقف هستند و می‌دانند که هر قدر در حفاظت از آن بکوشند، بهره مندی خود و فرزندانشان از این سرمایه‌های مادی و معنوی افزایش پیدا می‌کند.
امید که کسبه خیابان امام خمینی(ره) و متولیان سایر کاربری‌های این خیابان نیز با وقوف به ارزش‌های این خیابان تاریخی و قدرشناسی از اقدام خوبی که به منظور مرمت و ساماندهی جداره‌های این خیابان صورت گرفت، قدر این سرمایه عمومی ارزشمند را بدانند و در حفاظت و حراست از آن کوشا باشند.
توصیه می‌شود مدیران شهری با حساسیت بیشتری به امر نظارت و کنترل نحوه بهره‌برداری از این خیابان بپردازند و مهم‌تر از آن به آموزش برای افزایش حساسیت همه شهروندان به طور عام نسبت به مواریث فرهنگی و اهالی این خیابان به طور خاص، همت گمارند.