به گزارش تابناک
یزد،محمدتقی خان بن میرزا محمد باقر بافقی كه
به خان بزرگ شهرت داشت و سر سلسله خاندان مشهور به «خوانین» یزد بوده است
در سال ۱۱۲۹ متولد شد. وی پس از به حكومت رسیدن، تأسیسات عمومی و خیریه مهم
مانند باغ دولتآباد، میدان خان، قیصریه، مدرسه خان و جنتآباد را احداث
كرد. مدرسه علمیه خان استان یزد در بازارچه پنجه علی این استان قرار دارد.يزد
، در اواخر قرن سيزده داراى حوزه علمى پر رونقى بوده و پنج مدرسه علميه به
فعاليت اشتغال داشته است. در اين ميان مدرسه بزرگ و زيباى محمدتقى خان از
شهرتى به سزا برخوردار بوده است.
بسيارى از شاگردان ميرزاى شيرازى، شيخ انصارى و آخوند خراسانى با تدريس
دروس سطح و خارج ، رونقى به سزا به حوزه علميه يزد بخشيدند و بزرگان زيادی
از اين حوزه برخواسته اند.
محمدتقی خان، مدرسه خان را خارج از حصار شهر یزد ایجاد كرد، این بنا مركب از دو مدرسه بزرگ و كوچك است. مدرسه كوچك را محمد تقی خان و مدرسه بزرگ را كه طرف غرب و متصل به اولی است علینقی خان پسر محمدتقی خان بنا كردهاند. اصالت معماری بناهای یاد شده به لحاظ تعمیر و مرمتهایی كه در دهههای اخیر روی آنها صورت گرفته است، دستخوش تغییرات شده و از تركیب آرام و آراستگی قدیم خارج شده است.
سبک معماری این مدرسه، که چشم هر گردشگری را خیره میکند، به اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجاریه بازمیگردد و پیشینه تاریخی بزرگی برای شهر یزد محسوب میشود و در ایامی که درس و بحث طلاب تعطیل است، گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن بازدید میکنند.
یکی از نکات جالب توجه این مدرسه، راه زیرزمینی است که مدرسه خان را به مدرسه مصلای یزد متصل میکند و نشاندهنده آن است که اساتید و طلاب این دو مدرسه، از این طریق با هم ارتباط داشتهاند. تصویر وقفنامه این بناها با شماره ۶۷۲۴ در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران موجود است.