انتقال آب از سرشاخه‌های نقاط و رودخانه‌های پرآب به مناطق کم آب کشور بویژه مرکز ایران نخستین راهکاری بوده که مسئولان و تصمیم گیران آن را اجرایی کرده‌اند؛ امری که بدون توجه به عواقب آن و نیز بدون اجرای سیاستهای مکملی همچون مدیریت مصرف و کاهش صنایع پرآبخواه همچون فولاد و کاشی و حتی لاستیک‌سازی، مشکلات را صد چندان کرده است.
به عنوان نمونه وقتی استانی همچون اصفهان در طول ۵۲ سال، در میان استانهای کم‌بارش کشور در رتبه ۲۵ بین ۳۱ استان بوده، چرا بیشترین و بالاترین بارگذاری صنایع، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی بویژه صنایع پرآبخواه در این استان انجام شده و رتبه سوم کشور را از لحاظ دارا بودن واحدهای معدنی و فولادی (صنایع‌آب‌بر) داشته باشد.
استانی همچون یزد که در طول همین پنج دهه آخرین استان کم بارش ایران بوده باید در صنایع کاشی و سرامیک رتبه نخست و در صنایع فولادی هم رتبه سوم کشور را در میان استانها داشته باشند در حالی که این صنایع، بیشترین میزان مصرف آب را دارند.
سیاستمداران وقتی که مجوز ابتدایی این صنایع را به این استانها و یا سایر استانهای کم آب داده‌اند چه مبنای اقتصادی و حتی اجتماعی و زیست محیطی داشته‌اند که چنین گستره‌ای از صنایع را در نقاط خشک ایران ایجاد کرده‌اند.
در مقطعی در قبل از انقلاب اسلامی، چند مجوز کارخانه لاستیک در نقاط کویری صادر شده که احتمالا با هدف تخریب کشور در آینده بوده در غیر اینصورت چه مبنایی برای راه‌اندازی صنایع پرآبخواه در اصفهان، یزد و کرمان بوده است.
در راستای حمایت از صنایع کم آبخواه بویژه دانش بنیان و براساس سیاستهای وزارت صمت در استان یزد، از صدور مجوزهای صنایع پرآبخواه تا زمانی که میزان مصرف و منابع مصرفی آب آنها تامین نشده باشد، جلوگیری می‌شود و تنها برای صنایع با مصرف حداکثر تا ۲۵ متر مکعب در روز مجوز صادر می‌شود.
ضمن آنکه به گفته مسئولان امر این استان، از سال ۹۳ در صدور مجوزهای واحدهای فولادی، خیلی سختگرانه رفتار می‌شود و بدون هماهنگی با شرکت آب منطقه‌ای اقدامی نمی‌شود با این حال در برخی موارد مشاهده شده که به بهانه توسعه صنایع پایین دستی و گسترش زنجیره تولید، اتفاقاتی در این مجموعه‌های رخ می‌دهد.
چاهها و قنوات، منبع تأمین آب کشاورزی استان یزد
ضمن آنکه کشاورزی و نوع کاشت هم یکی از بخشهای پرآبخواه محسوب می‌شود که در این بخش با توجه به کشت‌های گلخانه‌ای و کاشت برخی محصولات کم آبخواه، تغییرات محسوسی ایجاد شده است.
میزان سطح گلخانه‌های استان یزد در سال ۹۹ حدود ۱۹۹۸هکتار بوده که سهم شهرستان یزد ۵۲۳هکتار و شهرستان اشکذر۲۵۹هکتار گلخانه می‌باشد که طبق بررسی‌های کارشناسی به ازای هرهکتار گلخانه نیم لیتر در ثانیه آب مورد نیاز است.
مصرف آب هرهکتار گلخانه، سالانه۱۱.۶۶۴مترمکعب می‌باشد که در مجموع آب مورد نیاز در سال برای تمام گلخانه‌های دو شهرستان اشکذر و یزد حدود۱۲میلیون و۳۴۰هزار و۵۱۲مترمکعب می باشد که با توجه به آب در اختیار بخش کشاورزی استان، این میزان آب تنها حدود ۲.۵درصد منابع آبی را تشکیل می دهد که آن هم از محل چاهها و قنوات منطقه های مذکور تامین می شود و از آب این چاهها و قنوات نیز در مواقع بسیار حاد فقط ۱۰ درصد آن به عنوان آب شرب استفاده می شود. به گفته مسئولان همچون مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان یزد که گفته : آب انتقالی ،کفاف آب شرب مردم یزد را نیز نمی دهد حال آیا هیچ انسان با وجدانی حاضر می شود این آب را که مردم برای قطره ای از آن محتاج هستند در کشاورزی استفاده کند؟
عباس بشارتی، رئیس جدید اداره جهاد کشاورزی اشکذر در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، با بیان اینکه با رد صحبت های مطرح شده از سوی برخی افراد بی اطلاع، مبنی بر استفاده گلخانه های یزد واشکذر از آب انتقالی به یزد اظهار کرد: آبی که در گلخانه های یزد مورد استفاده قرار می گیرد، آب چاهها و قنواتی می باشد که به هیچ عنوان قابلیت شرب ندارد.
وی با اشاره به اینکه مکانهایی در یزد که در آن گلخانه ایجاد شده خود دارای منابع آبی مستقل هستند ابراز داشت: در این مکانها از سالیان دور زراعت انجام می‌گردیده و حتی محصولاتی مانند صیفی وسبزیجات در آن منطقه کاشت می‌شده و زراعت در این مناطق حتی قبل از اجرای آب انتقالی نیز وجود داشته است.
بشارتی با بیان اینکه منابع آبی که در سطح استان وجود دارد کاملا مشخص و سهم اختصاص یافته به هر بخش نیز در دسترس است خاطرنشان کرد: میزان آب تحت اختیار بخش کشاورزی ۹۰۸میلیون مترمکعب می باشد که ۷۳۸میلیون مترمکعب آن از آب چاههای غیر قابل شرب استان و ۱۷۰میلیون مترمکعب آب از قنوات غیر قابل شرب تامین می شود در از این میزان تنها ۲۴میلیون مترمکعب در بخش گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
با وجود این توضیحات، امیدواریم سیاست مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی استان یزد در نقاط پرآبخواه و سرشاخه آب انتقالی نیز مد نظر قرار گیرد تا همه از این نعمت الهی برخوردار باشند.
تامین آب مورد نیاز شهرک صنعتی یزد از چاههای عمیق
در سوی دیگر درباره مصرف آب در نقاط صنعتی استان یزد، مدیرعامل شهرک های صنعتی یزد هم گفته: آب مورد استفاده صنایع در شهرک صنعتی یزد با حفر ۴حلقه چاه عمیق با آبدهی ۱۲۰لیتر برثانیه تامین می‌شود.
سیدعلی عزالدینی با بیان اینکه به هیچ عنوان آب انتقالی در واحدهای صنعتی مستقر در شهرک صنعتی مورد استفاده قرار نمی گیرد ، گفت : صاحبان صنایع یزد به مانند مردم این دیار از سالیان دور با بی آبی و خشکسالی آشنا بوده اند و به همین علت قدر قطره قطره آب را بهتر از هر فردی می دانند و حاضر نیستند آبی که با زحمت و هزینه بسیار به یزد می رسد در صنایع خود مورد استفاده قرار دهند.
وضعیت گسترش روزافزون صنایع در استانهایی همچون اصفهان، یزد، کرمان و حتی مرکزی به بهانه تکمیل زنجیره تولید طی سالیان اخیر، بهانه ای شده تا هرچه آب آورده شود باز هم کم آوریم و آسیب آن را در سفره‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و دریاچه های فصلی استانهای مرکزی ایران و استانهای دامنه زاگرس همچون لرستان ، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و حتی هرمزگان را شاهد باشیم.
بارش نرمال در فلات مرکزی ، مرحمی بر زخم خشکسالی نیست
نکته مهم بارندگی های امسال این است که استانهایی مانند اصفهان، قم، مرکزی و یزد در حد نرمال و حتی بیش از آن بارش دریافت کرده‌اند.
البته استانهای فلات مرکزی مانند اصفهان، قم و ... به‌طور کلی بارش زیادی ندارند به گونه ای که بارش در استانی مانند یزد که در طول سال به ۱۰۰ میلی متر هم نمی‌رسد ( میانگین بارش در ۵۲ سال گذشته یزد ، سالانه ۸۱ میلیمتر به عنوان کم بارش ترین استان کشور بوده است ) و زمانی که یک سامانه وارد کشور و بارش به مقدار اندکی در این استانها بیشتر می‌شود، در آمار بارش این استانها تغییر چشمگیری به وجود می‌آید.
این بارشها به مرور تبخیر شده و تنها اندکی از آنها جذب سفره های زیرزمینی و خاک تشنه کویر می شود و در واقع دردی از زخمهای کاری و کشنده خشکسالی چند دهه و نیم قرن اخیر کم نمی کند.
در خصوص وضعیت فعلی آب شرب استان یزد، استاندار یزد چند شب قبل در در ارتباط با شبکه خبر گفت: تمام مصوبات شورای عالی آب در استان یزد اجرا شده اما واقعیت این است که مشکل ما از خشکسالی است.
مهران فاطمی، استاندار یزد با بیان اینکه حدود ۲۰ سال است که خشکسالی پی درپی استان یزد را دچار مشکل کرده است، افزود : هم اکنون به حدود ۳۶۰ روستا از طریق تانکر آبرسانی می‌کنیم.
به گفته وی، حدود ۵۵ میلیون مترمکعب آب در سال از خط اول انتقال آب به یزد می‌آید که با ۵۵ میلیون متر مکعب آب کم کیفیت ، مخلوط می‌کنیم و به عنوان آب تلفیقی در اختیار مردم قرار می‌دهیم.
استاندار یزد با اشاره به بالا بودن ای سی آب در این استان ( شوری آب سفره های زیرزمینی) تأکید کرد: اگر طرح‌های آبی که تعریف شده است اجرایی نشود، استان یزد با مشکلات جدی و اساسی روبرو می‌شوند.
بارش در استانهای سرچشمه رودهای بزرگ کمتر از نرمال
در نقطه مقابل بارشهای نرمال در استانهای یاد شده، بارندگی در استانهایی که سرچشمه رودهای بزرگ هستند اصلا مطلوب نیست به گونه‌ای که بارندگیها در استانهایی مانند آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و فارس به‌سختی به شرایط نرمال بارش می‌رسند.
به نظر می‌رسد با روند فعلی بارندگیها و تداوم خشکسالی، بهترین راه بجای توجه به تقسیم عادلانه آب، پرهیز جدی و به دور از شعار در دادن مجوز توسعه صنایع پرآبخواه، توجه به منافع مردم به جای منافع سیاسی و اقتصادی بخشهای دولتی و خصوصی، مدیریت مصرف در تمامی حوزه‌ها بویژه در بحث مصارف صنعتی و کشاورزی ، بهینه سازی مصرف خانگی و استفاده از ادوات کاهنده مصرف آب و نیز سایبان برای کولرها در فصل گرما، کنترل آبهای روان ناشی از بارندگیهای فصلی، استفاده بیشتر از تکنولوژی روز دنیا در حوزه کشاورزی و توجه ویژه به نوع کشت بر اساس آمایش سرزمین و نهایتا انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس برای مرکز ایران باشد.
ضمن آنکه وعده حل مشکلات آبی سرچشمه رودهای بزرگ در کوتاه مدت نباید داد ، بلکه باید برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای این مشکل با لحاظ وضعیت هر منطقه از نظر جغرافیایی بویژه در حوزه کشاورزی و نیز اشتغال ارائه گردد.